________________
શ્રી કુંથુનાથજી , 672
જ ખરાબ માને, ન પોતાનું માને, ન પારકું માને પરંતુ એની ઉપેક્ષા કરીને તેનાથી ઉદાસીન થઈ જાય કારણકે હકીકતમાં તો તે આત્મામાં છે જ નહિ.
- સાતમા અપ્રમત્ત ગુણસ્થાનકે સ્વરૂપ લીનતા રૂપ તપ છે, જે નિર્વિકલ્પ આનંદવેદનરૂપ છે, જ્યારે છઠ્ઠા પ્રમત્ત ગુણસ્થાનકે વિકલ્પના દષ્ટા રહેવારૂપ ચારિત્ર છે. છઠ્ઠા ગુણસ્થાનકના ઉપરના અધ્યવસાય સ્થાનોમાં સ્વરૂપ સ્થિરતા રૂપ ચારિત્ર છે. સ્વરૂપ સ્થિરતારૂપ ચારિત્ર હોય ત્યાં સ્વરૂપ લીનતારૂપ તપ વિકલ્પ છે જ્યારે સ્વરૂપ લીનતારૂપ તપમાં સ્વરૂપ સ્થિરતારૂપ ચારિત્ર નિયમ છે અને આ બન્ને સ્વરૂપ સ્થિરતારૂપ ચારિત્ર અને સ્વરૂપ લીનતા રૂપ તપ એ બન્ને મોક્ષ પુરુષાર્થ છે. તારક તીર્થંકર પરમાત્માઓને દીક્ષા લીધા પછી કેવલજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ સુધી આવો મોક્ષ પુરુષાર્થ જ હોય છે માટે તે ભવમાં કેવલજ્ઞાનની પ્રાપ્તિરૂપ ભાવમોક્ષ અને સિદ્ધત્વની પ્રાપ્તિરૂપ દ્રવ્યમોક્ષ પામે છે. - જ્યારે બીજા અલ્પ સત્ત્વવાળા જીવોને આવો અખંડ અને સળંગ મોક્ષ પુરુષાર્થ નથી હોતો પણ તત્ત્વની વિચારણા રૂપ ધર્મ પુરુષાર્થ પણ હોય છે. ઉત્તરાધ્યયન સૂત્રનું વાક્ય - “ગપ્પાનેવ ગુરૂ વિને નુક્સેળ વાગો” એ આપણને આવો મોક્ષ પુરુષાર્થ કરવા જણાવે છે અને તેમાં રહેવાનું સામર્થ્ય ન હોય તો જ ધર્મ પુરુષાર્થ કરવાની પ્રેરણા કરે છે. કારણ કે મોક્ષ પુરુષાર્થ શીધ્ર મોક્ષ આપે છે જ્યારે ધર્મ પુરુષાર્થ સદ્ગતિ દાયક છે. ધર્મ પુરુષાર્થથી મન એ સુમન બને છે જ્યારે મોક્ષ પુરુષાર્થથી તો મને એ અમન બને છે. અધ્યાત્મના માર્ગમાં મનનો નાશ નથી કરવાનો, મનના ટૂકડા નથી કરવાના પણ મનનું વિલીનીકરણ કરવાનું છે. સ્વરૂપની સાધના કરવા દ્વારા મતિજ્ઞાનના ઉપયોગ સ્વરૂપ ભાવમનમાંથી વિકારીભાવોને કાઢતા જવાનું છે. એ વિકારીભાવોનું કાઢવું એ મનનું વિલીનીકરણ છે
જે દેહનો રાણી છે તે કોઈનો નથી. સગાવહાલાનો ય નહિ અને ભગવાનનો પણ નહિ.
