________________
શ્રી કુંથુનાથજી ,
636
મન સાધ્યું તેણે સઘળું સાધ્યું, એક વાત નહીં ખોટી;
ઇમ કહે સાધ્યું તે નવિ માનું, એકહી વાત છે મોટી હો કું.૮ મનડું દુરારાધ્ય તે વશ આપ્યું, તે આગમથી મતિ આણું; આનંદઘન’ પ્રભુ! મારું આણો, તો સાચું કરી જાણે હો કું.૯ - પાઠાંતરે ૧. બાઝે ૨. વયરીડું ૩. હટકું ૪. મારો પ. મેલે મનડું કિમ હી ન બાજે હો કુંથુજિન, મનડું કિમ હી ન બાજે જિમ જિમ જતન કરીને રાષ્ટ્ર તિમ તિમ અળગું ભાગે હો.. કુંથુજિન..૧
અર્થ હે કુંથુનાથ પ્રભો ! આ મનડું કેમે કરીને સ્થિરતાને પામતું નથી. પ્રયત્ન કરીને જેમ જેમ તેને સ્થિર કરવાનો પ્રયત્ન કરું છું તેમ તેમ તે દૂર ને દૂર ભાગતું જાય છે. - વિવેચન આનંદઘનજી મહારાજ પ્રભુને પ્રશ્ન કરવા દ્વારા પૂછે છે કે હે પ્રભો! મુક્તિ અર્થે પ્રયાસ કરવા છતાં મારું મન મને વશ થતું નથી. જેમ જેમ તેને વશ કરવા પ્રયત્ન કરું છું તેમ તેમ તે બાજ પક્ષીની જેમ નજર ચૂકાવીને ખબર ન પડે તેમ છટકી જાય છે. કુંથિત મન અકુંચિંત-અસંકુચિત-વ્યાપક બનતું નથી. * મન-વચન-કાયાના યોગો જેને હોય તે સંશી કહેવાય અથવા એષણા યુક્ત મન જેને છે તે મનુષ્ય છે. શરીર, ઈન્દ્રિય, પ્રાણ, મન, બુદ્ધિ, ચિત્ત, અહંકારથી જીવાતું જીવન તે માનવ જીવન છે. - કાયા સ્કૂલ છે. વચન સૂક્ષ્મ છે અને મન સૂક્ષ્મતર છે અથવા તો શરીર એ સ્થૂલ-સ્થૂલ છે. ઇન્દ્રિયો એ સ્થૂલ છે પ્રાણ એ સ્થૂલસૂક્ષ્મ છે અને મન, બુદ્ધિ-ચિત્ત-અહંકાર એ સૂક્ષ્મ છે. શરીર તથા ઈન્દ્રિયોને મન સાથે જોડનાર કડી પ્રાણ છે. શરીર અને ઈન્દ્રિયો તથા મન અને બુદ્ધિ,
ઉપશમ ભાવ વાળો સ્વરૂપને વેદે છે પણ પાછો પડે છે. સાયિકભાવ વાળો સ્વરૂપને વેદે છે અને સ્વરૂપસ્થ રહે છે.
