________________
શ્રી શાંતિનાથજી
62
R
જ પરલોકમાં ગયા પછી ભૂલી જાય છે માટે એ પરિવાર સારભૂત નથી.
અધ્યાત્મમાં માન્યતાની ભૂલને બહુ મોટી માનવામાં આવી છે, તે પાયાની ભૂલ છે, અનાદિની છે, તેને કારણે સંસાર વળગેલો રહે છે. છુટતો જ નથી. સારું જીવવા છતાંય છુટતો નથી કારણકે પોતે જ પોતાને ઓળખતો નથી. આ સંસારમાં આપણો આત્મા એ જ એક સારભૂત છે, તેના અનંતગુણો એ જ આપણો સાચો પરિવાર છે, તે સિવાય લોક સમુદાય કોઈ ભલો થવાનો નથી. લોકો દ્વારા કરાયેલ પ્રશંસાદિથી આપણા આત્માનું ક્યારેપણ ભલુ થવાનું નથી. અંતર્મુખવૃત્તિ વિનાના બાહ્યક્રિયાના વિધિ-નિષેધમાં કાંઈપણ વાસ્તવિક કલ્યાણ નથી. ગચ્છના મતભેદોમાં રસ લેવો એ આપણા આત્માને આવરણ કરવા બરાબર છે. જ્ઞાનીઓએ બતાવેલ અનેકાંતિક માર્ગ પણ સમ્યગૂ એકાંત એવા નિજપદની પ્રાપ્તિ માટે છે. આત્માના સ્વરૂપનો વિચાર કર્યા વિના એકલી બાહ્ય ક્રિયાથી અંતરમાં રહેલા ભાવકર્મના વિકાર હટતા નથી. જ્ઞાનીઓ ક્યારે પણ બાહ્ય ક્રિયાનો નિષેધ કરતા નથી પણ બાહ્ય ક્રિયામાં આગ્રહનો, મમત્વનો અને તેના કર્તાપણાનો નિષેધ કરે છે. આ જો ખ્યાલ રહે તો કોઈપણ સંયોગોમાં જ્ઞાનીપુરુષના વચનનું ખંડન કરવાનું મન થાય નહિ.
સમ્યકત્વના ૬૭ બોલ જે ઉપાધ્યાય યશોવિજયજી મહારાજાએ બતાવ્યા છે, તે દર્શનમોહના ક્ષય, ઉપશમ અને ક્ષયોપશમ થવા માટેના સાધનો છે. એ ૬૭ બોલની આરાધનાથી દેહ અને આત્માનું ભેદજ્ઞાન થઈ વીતરાગતાના અંશનો અનુભવ થવો તે સમકિત છે. પોતે પોતાને આંશિક શુદ્ધપણે અનુભવવો એ સમ્યગ્રદર્શન છે. જે નિમિત્ત છે તેમાં નૈમિત્તિકનો આરોપ કરીને આગમ, વસ્તુ તત્ત્વને બતાવે છે. દા.ત. સામાયિક તે આત્મા એ નિશ્ચય છે. સામાયિક એટલે સમતા અને તે
દેહમાં રહીને દેહભાવથી મુક્ત થઈએ તો અજન્મા બનાય. માત્ર દેહથી મરણ પામીએ તો નવો જન્મ મળવાનો છે.
