________________
549
_હૃદય નયન નિહાળે જગધણી
જ દોષ જોતાં શીખવાનું છે. નિમિત્તો આપણા ઉપર બળાત્કાર નથી કરતા કે તારે આમ કરવું જ પડશે પણ નિમિત્તની અસર નીચે આવીને જીવ પોતે જ દોષને સેવે છે. રાગથી અનંતીવાર માર ખાધો હોવા છતાં હજુ જીવ રાગ છોડવા તૈયાર નથી. હવે જો જીવને તત્ત્વમાર્ગ સમજાયો હોય તો તેને દઢપણે અંદર સ્થાપન કરવા જેવું છે કે આ વિશ્વના કોઈપણ જડચેતન સાથે મમત્વભાવે જોડાવું તે સુખનો નહિ પણ દુઃખનો જ માર્ગ છે.
આ વિષયમાં આત્મારામજી મહારાજ સ્તવનમાં લખે છે કે - પ્રીતિ અનાદિની વિષ ભરી, મેં કીની હો પરપુદગલ સંગ .. જગત ભમ્યો તિણે પ્રીતશું, સ્વાંગધારી હો નાચ્યો નવનવારંગ..
દેવચંદ્રજી મહારાજ પણ લેખે છે કે - પ્રીતિ અનંતી પર થકી, જે તોડે તે જોડે એકે પરમપુરુષથી રાગતા, એકત્વતા હો દાખી ગુણગેહ.
હે આત્મન્ ! તારા આત્માની જ આસપાસ તારી શાંતિ અને આનંદમય પરિણતિ ફર્યા કરે છે. આત્માના ચૈતન્યચક્રની બહાર તે નીકળતી નથી. ફરતી ફરતી અંદરમાં જ જઈને તે આત્મસાત્ થઈ જાય પછી મુમુક્ષુને સર્વત્ર આનંદ ને શાંતિ જ મળે છે અને તે પરિણતિ પછી બહાર ક્યાંય ઘૂમતી નથી. સ્વરૂપના લક્ષ્ય જિનવાણીનો સ્વાધ્યાય કરતાં તેમાંથી આપણને એવા ચૈતન્ય રત્નો મળે છે કે જે કુબેરના ભંડારમાંથી પણ ન મળે. હે ચેતન ! તું હંસ છો !.. તું હંસ છો !.. તું કાગડો નથી ! કાગડો અશુચિ ખાય, વિષ્ટાને ચૂંથે. હંસ તો મીઠું દૂધ પીએ અને મોતીનો ચારો ચરે. તેમ તને આ સ્ત્રીનો દેહ કે જે વિષ્ટાની ઢગલી છે, અશુચિનો કોથળો છે, તેને ચૂંથવાનુ ન હોય. તારે તો ચૈતન્ય સ્વરૂપમાં જ રમવાનું હોય !
દ્રવ્યાનુયોગના પાંય અસ્તિકાયની બહાર વિશ્વમાં કોઈ પદાર્થ નથી અને
જૈન દર્શનની બહાર કોઈ તત્ત્વ નથી.
