________________
શ્રી શ્રેયાંસનાથજી
398
નિષ્કામી નિષ્પરિગ્રહી બન્યા હોય છે. ઈન્દ્રિયોના વિષયથી અનાસક્ત થયેલા તેઓ, આત્મગુણ-સ્વરૂપગુણ દર્શન-જ્ઞાન-ચારિત્રરૂપ રત્નત્રયીમાં આસક્ત બની રત્નત્રયી આરાધક, તત્ત્વત્રયી ઉપાસક, પંચમહાવ્રત ધારક, પંચાચાર પાલક, પર્કાય રક્ષક, સમિતિગુપ્તિયુક્ત, નિષ્પાપ, નિષ્પરિગ્રહી, નિરાલંબી, નિરારંભી, નિરુપદ્રવી, નિર્મળ, નિર્દોષ, સંવરપૂર્વકની નિર્જરી કરવા સહિત સંયમી જીવન જીવતાં જીવતાં, પરમાત્મસ્વરૂપની પ્રાપ્તિના લક્ષ્યપૂર્વક આત્મગુણમાં જ રમતા આતમરામી આતમ આરામી હોય છે. એ મુનિગણ શુદ્ધ, સંપૂર્ણ, શાશ્વત, સ્વાધીન, સર્વોચ્ચ, સ્થાયી અનંત આત્મસુખના ચાહક હોવાથી સંસારસુખને ત્યાગી આત્મસુખમાં રમનારા, આત્મસુખના વાહક આતમરામી હોય છે. કાલાતીત અને અકાલ થવાના લક્ષ્ય કાલની અને કાળની ચિંતા કર્યા વિના આજમાં, અત્યારની ઘડીમાં, વર્તમાનમાં જીવનારા આતમરામી હોય છે. ફિકરનો જેણે ફાકો કરી નાખ્યો છે તેવા આતમમસ્ત ફકીર હોય છે.
ચાહ ગઈ, ચિંતા ગઈ, મનુવા બેપરવાહ; જિનકો કછુ ન ચાહિયે, વો શાહન કા શાહ. - કબીરજી
શાસ્ત્રમાં પણ જણાવેલ છે કે એક વર્ષના ચારિત્રધર સંયમી મુનિનું સુખ, અનુત્તર દેવલોકના દેવસુખથી પણ ચઢિયાતું હોય છે. કારણ કે તે સ્વનું સ્વમાંથી મળતું, વર્ધમાન થતું અને પૂર્ણમાં લય પામનારુ કોઈનેય કિંચિત્માત્ર દુઃખ પહોંચાડ્યા વિનાનું સુખ છે.
- મુનિ તો છે પણ તે આતમરામી છે કે કેમ ? એ કેમ જાણવું? કવિરાજ હવે આતમરામીનું લક્ષણ જણાવતા કહે છે; આતમરામી મુખ્યપણે તો તે જ છે કે જે “કેવળ નિષ્કામી રે...”
- આતમરામીનું લક્ષણ એ છે કે તે નિતાંત નિષ્કામી હોય. એ
લક્ષણ પાંચ કહ્યાં સમકિત તણાં, ધૂરિ ઉપશમ અનુકૂળ સૂગુણનર અપરાઘીશું પણ વિત્ત થકી, નવિ ચિંતવીએ પ્રતિકૂળ સુગુણનરશ્રી જિનભાષિત વયન વિયારીએ આ શમની વ્યાખ્યા છે.
