________________
મળ્યો બોધ સુખસાજ
તમે સાચા માર્ગો છો જ.
અટકી ન રહેવું
આમ, ધર્મચર્ચાને વ્યર્થ ન કહેવી પણ ધર્મચર્ચાને અંતિમ મંજિલ પણ માની ન લેવી. આ તો સીડીનું એક પગથિયું છે. એનાથી પણ આગળ જવાનું છે. એને મંજિલ માની ન લેવું. જો તમે ત્યાં ઘણો સમય વિશ્રામ કરવા બેસી ગયા તો : તમને એ મંજિલ ભાસવા લાગશે. ધ્યેય ચૂકી જશો. માર્ગથી ભટકી જશો. બુદ્ધિનો ઉપયોગ કરવાનો છે પણ બુદ્ધિથી પાર પણ થવાનું છે. એના વિના સત્યની પ્રાપ્તિ નહીં થાય. તેથી આનાથી પણ આગળ વધવાનું છે. કરવાનું છે પણ અટકવાનું નથી, આગળ વધવાનું છે.
જેમ બીમારી હોય તો ઔષધિ લેવી પડે પણ બીમારી જાય તો ઔષધિ છોડવી પણ પડે; પેલી પાર જવા માટે નાવની જરૂર છે પણ નાવને છોડ્યા વિના સામે કિનારે પહોંચાતું નથી; તેમ આત્મસ્થ થવા માટે પ્રારંભમાં આત્માનો વિચાર, આત્માની ચર્ચા જરૂરી પણ છે પરંતુ જેમ આગળ વધાય તેમ શબ્દ બોજારૂપ લાગે છે, વિચાર સ્થૂળ લાગે છે, શૂન્યની નિકટ પહોંચતાં આ ભાર પણ ઉતારવો પડે છે. જેમ પર્વતનું શિખર નિકટ આવતાં બધો બોજો ઉતારવો પડે છે. જે સામાન યાત્રાની શરૂઆતમાં મદદરૂપ હતો તે આગળ જતાં બાધક બને છે. ઉતારવું અનિવાર્ય બને, એ જ આગળ વધ્યાની નિશાની છે.
૧૪૮
