________________
[લોપ] થવાથી પ્રાસ્ત્ર રમ્યું વાતો વા આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશઃ— આની—નજીકની પૂર્વ દિશા અને નજીકનો પૂર્વદેશ તથા કાલ રમણીય છે. આની નજીકની પૂર્વ દિશામાં વાસ, આની નજીકના પૂર્વદેશ તથા કાલમાં વાસ. ૫૧૨૩।।
पश्चोऽपरस्य दिक्पूर्वस्य चाऽऽति ७ । २ । १२४ ॥
કેવલ અપર નામને અને દિશાવાચક પૂર્વપદ છે જેનું એવા' અપર નામને આત્ પ્રત્યય પરમાં હોય તો પશ્ય આદેશ થાય છે. अपरा दक्षिणापरा [दक्षिणा चासावपरा ] दिग् रमणीया, अपरस्या दक्षिणापरस्या दिश आगतः अने अपरस्यां दक्षिणापरस्यां दिशि वासः
આ અર્થમાં અપરા અને ક્ષિપાપા નામને ‘અધરા૦ ૭-૨-૧૧૮′ થી ગત્ પ્રત્યય. આ સૂત્રથી અપરા નામને પફ્સ આદેશ. અવળૅ૦ ૭૪-૬૮' થી અન્ય ૬ નો લોપ... વગેરે કાર્ય થવાથી પપાત; શિળપયાનું રમ્યમાતો વાતો વા આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃ– બીજી દિશા, દક્ષિણ બીજી દિશા રમણીય છે. બીજી દિશાથી, દક્ષિણસ્વરૂપ બીજી દિશાથી આવેલો. બીજી દિશામાં, દક્ષિણસ્વરૂપ બીજી દિશામાં વાસ. આવી જ રીતે દેશ અને કાલ અર્થનાં યથાસંભવ ઉદાહરણો સમજી લેવાં. ક્ષિળા નામ કાલાર્થક નથી. અહીં યાદ રાખવું કે વિસ્પૂર્વપદક અવર નામને પક્ષ આદેશના વિધાન સામર્થ્યથી જ તેવા અવર નામને ઉપર જણાવ્યા મુજબ ગત્ પ્રત્યય થાય છે. ||૧૨૪॥
वोत्तरपदेऽर्धे ७।२।१२५॥
કેવલ અવર નામને અથવા દિશાવાચક નામ જેનું પૂર્વપદ છે એવા અપર નામને અર્ધ શબ્દ ઉત્તરપદ હોય તો પજ્ઞ આદેશ વિકલ્પથી થાય છે. અપરમર્ષનું અને ક્ષિાવરસ્યા અ: આ
૧૪૮
