Upshamanakaran Part 01

SR No.: 005791
Original Sutra Author: N/A
Author: Hemchandrasuri
Publisher: Jinshasan Aradhana Trust
Publication Year: 2012
Total Pages: 372
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 8 MB

Page 88

૪૭
પ્રથમોપશમસમ્યકત્વપ્રાપ્તિ અધિકાર
પ્રશ્ન - સ્થિતિઘાતાદ્ધાના ઢિચરમ સમય સુધી સત્તામાંથી સ્થિતિ ઓછી થતી નથી. પરતુ ચરમ સમયે શેષ સર્વદલકો ઉખેડે છે ત્યારે સ્થિત સત્તામાંથી ઘટે છે. તો પછી હિચરમ સમય સુધી ઉકૂત સ્થિતિખંડમાં તિર્થધાતભાવી અપવર્તવા અને ચરમ સમયે વ્યાઘાતભાવી અપવર્તતા કહેવાય કે નહીં ?
જવાબ - આ વિષેનો સ્પષ્ટ ઉલ્લેખ કોઈ ગ્રંથમાં જોવામાં આવ્યો નથી. પરન્તુ ઢિચરમ સમય સુધી સ્થિત ઓછી થતી ! હેવાથી નિવ્યાઘાતભાવ અપવર્તના માનીએ તો પણ ચાલુ તિલ્વઘાતભાવી અપવર્તનામાં દલિક જે પ્રમાણમાં ઉમેરાય છે તે કરતાં સ્થિતખંડમાં ઢિચરમ સમય સુધી જે ઉકેરાય છે તેના પ્રમાણમાં ઘણો ફેર હોવાનો સંભવ છે. તેમજ સ્થિતખંડમાં તો હિંચરમ સમય સુધી અસંખ્યગુણના ક્રમે દલિક ઉકેરાય છે. જ્યારે ચાલુ નિબંઘાભાવી અપવર્તનમાં આવો નિયત ક્રમ હોવાનો સંભવ નથી. તથા કારણમાં કાર્યનો ઉપચાર કરીને સ્થિતિઘાતાદ્ધાના ઢિચરમ સમય સુધી નિર્વાઘાત હોવા છતા વ્યાઘાતભાવી અપવર્તનાનો (સ્થિતિઘાતનો) વ્યપદેશ થઈ શકે છે.
પ્રશ્ન - જે સ્થિતિખંડ ઉમેરાય છે તે ખંડમાં અતીથાપનાવલિકા વર્જિત શેષ સ્થિતિસ્થાનોમાં સ્થિતઘાતાદ્ધાના ઢિચરમ સમય સુધી દલપ્રપ થાય કે નહીં ?
જવાબ - કર્મપ્રકૃતિમાં જે સ્થિતિખંડનો ઘાત થાય છે તેના દલિકનો કયાં નિલેપ થાય છે, એ બાબતમાં કોઈ નિર્દેશ નથી. જ્યારે મલગિરિ મ. તથા ઉપાધ્યાયજી મ.કૃત ટીકાઓમાં અને ઉત્તરમાં જણાવ્યું છે કે જે ખંડનો ઘાત કરે છે તેનું દલ નીચે જે સ્થિતિ ઉમેરાતી નથી ત્યાં નાખે છે. તે ગ્રથની પંક્િતઓ આ પ્રમાણે છે. - “સ્થિતિસોડમિમા/
દુિર્ષત કધિપૃથવસ્વપ્રમા vમૂતસાગરોપમતિપ્રમાमित्यर्थः। जघन्येन पुनः पल्योपमसङ्ख्येयभागमानं स्थितिकण्डकमुत्किरति, उत्कीर्य च या स्थितिरधो न खण्डयिष्यति, तत्र तद्दलिकं प्रक्षिपति । अन्तर्मुहूर्तेन च कालेन तत् સ્થિતિમુ ર્યતે ' - કર્મપ્રકૃતિ ઉપશમનાકરણ ગા. ૧૩ની મલયo ટીકા
"तत्र स्थितिघातं प्रतिपिपादयिषुराह - 'स्थितिसत्कर्मणोऽग्रिमभागादुत्कर्षत उदधिपृथक्त्वं प्रभूतसागरोपमशतप्रमाणं जघन्येन च पल्योपमसङ्खयेयभागमात्रं स्थितिकण्डकमुत्किरति खण्डयतीत्यर्थः । उत्कीर्य च याः स्थितीरधो न खण्डयति तत्र तद्दलिकं प्रक्षिपति, અન્તર્મુહૂર્તન વાત્રે તસ્થિતિમુ ર્તા - કર્મપ્રકૃતિ ઉપામનાકર ગા. ૧૩ની ઉપા.ટીકા.
અનંતાતુર્બોધની ઉપશમનાના અંધકારમાં સ્થિતિઘાતનું વર્ણન કરતા સિત્તરી ચૂર્ણિમાં કહ્યું છે. - “તત્થવ દિતિયાનો નામ હિતિસંતવમ પાસે કોણેvi સરોવીસથyહત્ત