Page Text
________________
અશુદ્ધ રહ્યાં તેને અર્ધશુદ્ધ-મિશ્રપુંજ કહેવાય અને (૩) કેટલાંક પુદ્ગલો જેવા હતાં તેવા અશુદ્ધ જ રહ્યાં માટે તેને અશુદ્ધપુંજ કહેવાય.
અહીં શુદ્ધિકરણ મિથ્યાત્વનાં રસનું કરવામાં આવે છે. જે પુદ્ગલો આત્માને મિથ્યાત્વનો અનુભવ કરાવનારાં હતાં તે જ પુદ્ગલોને સમ્યક્ત્વનું સંવેદન કરાવનારાં બનાવવા તેનું નામ તેના રસનું શુદ્ધિકરણ.
શાસ્ત્રીય પરિભાષામાં પૂરેપૂરાં શુદ્ધ થયેલાં પહેલાં પુંજને સમ્યક્ત્વ મોહનીય કહેવાય. અડધા શુદ્ધ થયેલાં બીજા પુંજને મિશ્રમોહનીય કહેવાય અને ત્રીજા અશુદ્ધ પુંજને મિથ્યાત્વ મોહનીય કહેવાય.
આ પ્રમાણે ત્રિપુન્ની કરણ કરીને આત્મા અંતરકરણની સમાપ્તિ કરે છે. એ સાથે ઉપશમ સમ્યક્ત્વનું ચ્યવન થઇ જાય છે.
અહીં, ઉપશમ સમ્યક્ત્વનો સમય પૂરો થતાં જે આત્મા ‘સમ્યક્ત્વ મોહનીય’ના પુદ્ગલોને ઉદયમાં લાવી શકે છે તે તુરંત ક્ષાયોપશમિક સમ્યક્ત્વ મેળવી લે છે પરંતુ જેઓ પહેલાં પુંજને ઉદયમાં લાવી શકતાં નથી તેઓ સમ્યક્ત્વથી પતન પામે છે. તેમને જો બીજાં મિશ્ર મોહનીયપુંજનો ઉદય થાય તો મિશ્ર ગુણસ્થાનકનો અનુભવ કરી એ પછી મિથ્યાત્વ મોહનીયના પુદ્ગલોને ઉદયમાં લાવી તેઓ મિથ્યાત્વી બને છે અને જેમને સીધો જ મિથ્યાત્વ મોહનીયના પુદ્ગલોનો ઉદય થાય તેઓ મિશ્ર સમ્યક્ત્વને પણ પામતાં નથી અને સીધાં જ મિથ્યાત્વી થઇ જાય છે. - કાર્મગ્રંથિક મત :
સમ્યક્ત્વની પહેલ વહેલી પ્રાપ્તિનો ક્રમ સમજાવનારાં બે જુદાં-જુદાં અભિપ્રાયો જૈન શાસ્ત્રોની પરંપરામાં દૃષ્ટિગોચર બને છે. એક, કાર્મગ્રંથિક મત, બે આગમિક મત.
५२
કાર્મગ્રંથિક મત અનુસાર (૧) અનાદિ મિથ્યાર્દષ્ટિ આત્મા પહેલી વખત સમ્યક્ત્વની પ્રાપ્તિ કરે ત્યારે તેને ઉપશમ સમ્યક્ત્વ જ મળે. (૨) તે અનિવૃત્તિકરણમાં આરૂઢ બનીને અંતરકરણ અવશ્ય કરે. (૩) તે અંતરકરણ દરમિયાન જ ત્રિપુન્ની કરણ કરે.
‘વિશેષાવશ્ય માધ્ય’ ની વૃત્તિ માં પૂ. પૂર્વાચાર્ય શ્રી કોટિસૂરિ મહારાજે ફરમાવ્યું છે કે–
“कार्मग्रन्थिकास्त्विदमेव मन्यन्ते यदुत - सर्वोऽपि मिथ्यादृष्टिः प्रथमसम्यक्त्वलाभकाले यथा-प्रवृत्त्यादिकरणत्रयपूर्वकमन्तरकरणं करोति, तत्र चौपशमिकं सम्यक्त्वं लभते पुञ्जत्रयञ्चासौ विदधात्येव । अत एवोपशमिकसम्यक्त्वाच्च्युतोऽसौ क्षायोपशमिकसम्यग्दृष्टि मिश्रो मिथ्यादृष्टिर्वा भवति || [ ५३० तम गाथायाः वृत्त्याम् ]
સારાર્થ : કાર્મગ્રંથિકોની માન્યતા છે કે અનાદિ મિથ્યાર્દષ્ટિ આત્મા ત્રણ કરણપૂર્વક અંતકરણ કરે છે ત્યારે જ સમ્યક્ત્વ પામે છે. એ પણ પહેલું ઉપશમ સમ્યક્ત્વ જ પામે છે.
'बोधिपताका' टीकया विभूषितं
| SR No. | 005776 |
| Book Title | Samyaktva Rahasya Prakaranam |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Siddhasensuri, Hitvardhanvijay |
| Publisher | Kusum Amrut Trust |
| Publication Year | 2010 |
| Total Pages | 194 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 5 MB |