________________
જ રીતે સમ્યક્ત્વથી પતિત થયેલાં આત્માનો ક્રિયાની વિશુદ્ધિ માટેનો આડંબર પણ અસ્ત પામ્યાં વિના રહેતો નથી.
જોનિવૃત્તિ નામના આગમસૂત્રમાં પૂ. પૂર્વધર આ.શ્રી ભદ્રબાહુસૂરીશ્વરજી મહારાજે ઉચ્ચાર્યું છે કે—
नाणं व दंसणं वा तवो य तह संजमो य साहुगुणा ।
के सव्वे व हीलिए ते हीलिया हुंति ॥ ५२९ ॥
સારાર્થ : સમ્યક્ત્વ, જ્ઞાન, તપ અને સંયમ... આ બધા સાધુના ગુણો છે. તે પૈકીના એકની જ્યાં હીલના થાય છે ત્યાં શેષ સર્વની હીલના થઇ જાય છે.
૭. સાતમો ઉપનય :
જાણે સ્વર્ગનો ટૂકડો આકાશમાંથી ખરી પડીને ધરતી પર આવી ચડ્યો હોય એવું જેનું રૂપ છે, સૌંદર્ય છે એવું રાજભવન પણ તેના પાયાનો નાશ થયાં પછી અવશ્ય ધરાશાયી થઇ જાય છે. એ જ રીતે સમ્યક્ત્વ તો પાયો છે તેનો નાશ થયાં પછી તેની ઉપર ઉભી થયેલી છાં ગુણસ્થાનકરૂપ સર્વવિરતિધર્મની મહેલાત અવશ્ય જમીનદોસ્ત થઇ જાય છે.
ગાવિપુરાળ નામના દિગંબર ગ્રંથમાં કહ્યું છે કે—
चारित्रं दर्शन - ज्ञानविकलन्नार्थकृन्मतम् ।
प्रपातायैव तद्धि स्यादन्धस्येव विवल्गितम् || २४ / ११२॥
સારાર્થ : દર્શન અને જ્ઞાન વિનાનું ચારિત્ર તો અનર્થ કરનારું છે. તે અવશ્ય પતનશીલ છે. આંધળાને કરેલાં શણગાર જેવું છે.
૮-૯. આઠમો અને નવમો ઉપનય :
જે પળે ઇંધણનું છેલ્લું તણખલું ખતમ થાય છે, તત્ક્ષણ અગ્નિ શાંત થઇ જાય છે. જે પળે હૃદય ધબકતું અટકી જાય છે તે જ પળે પુરુષ મૃત્યુને શરણ થઇ જાય છે. એવું જ કંઇક અહીં છે. સમ્યક્ત્વથી પતિત થયેલાં મુનિનું ચારિત્ર ઇંધણ વિનાના અગ્નિ જેવું છે. હૃદય વિનાની કાયા જેવું છે. આથી જ વર્શનપ્રામૃત ગ્રંથમાં લખાયું છે કે—
दंसणमूलो धम्मो उवइट्ठो जिणवरेहिं सिस्साणं ।
तं सोउण सकण्णे दंसणहीणो ण वंदिव्वो ॥
સારાર્થ : તીર્થંકરોએ તેમના શિષ્યોને સમ્યક્ત્વમૂલક ધર્મનો ઉપદેશ કર્યો છે.કાન દઇને આ વાત સાંભળો તેમજ એ પછી સમ્યક્ત્વથી પતિત મુનિને વંદન કરવાનું બંધ કરો.
✡
✡
સમ્યત્વરહસ્યપ્રજામ્, માથા-૪૪-૪-૪૬-૪૭-૪૮-૪૬-૦-૧૧
१५१
