Page Text
________________
માતાના ખોળે પોઢ્યો, બાળક નિર્ભય બની જાતો, અષ્ટમાતની ગોઠે રમતા, દુર્ગતિથી નવિ બીતા. ધન. ૫૭
વિગઈ જ ખાધે રાખે છે...વગેરે.) એ પ્રાયઃ અહંકારથી જ થતી હોય છે.
અને માટે જ જે શબ્દોમાં સ્વપ્રશંસા કે પરનિંદાનો સૂર સંભળાય એ તમામ શબ્દો ૨ મુહપત્તીના ઉત્કૃષ્ટ ઉપયોગ સાથે બોલાયા હોય તો ય સંયમી માટે એ ભાષાસમિતિનો ભંગ
જ ગણાય.
સ્વપ્રશંસા કે પરનિંદા કદી ભાષા સમિતિ બની શકે જ નહિ. કેમકે પ્રાયઃ આ બેય અહંકારની જ પનોતી દીકરીઓ હોય છે.
માયા ઃ માયાપૂર્વક સાચા કે ખોટા કોઈપણ શબ્દો બોલાય, એ ભાષા સમિતિ ન બને.
પ્રાયઃ તો માયાપૂર્વક બોલતા શબ્દો જુઠ્ઠા જ હોય. દા.ત. મીઠાઈ ખાવાની લાલસા થાય એટલે સંયમી “અશક્તિ છે” એમ જુઠુ બોલી મિષ્ટાન્નાદિ વાપરે. એમ જ્યારે પણ મનમાં કંઈક બીજું જ હોય અને વચનમાં કંઈક જુદું જ પ્રદર્શિત કરે ત્યારે એ બધા જ વચનો માયાપ્રેરિત હોવાથી ભાષા સમિતિ ન બને.
મનમાં મુમુક્ષુને પોતાનો શિષ્ય બનાવવાના વિચારો સંતાકુકડી રમતા હોય અને છતાં બહાર એમ. બોલે કે “મને શિષ્ય બનાવવામાં કોઈ રસ નથી. શિષ્યથી કંઈ થોડો મોક્ષ થવાનો છે ?”
બીજા દ્વારા કરાતી પોતાના પુસ્તકો, વ્યાખ્યાન, તપ, વિદ્વત્તા વગેરેની પ્રશંસા સાંભળી મનમાં તો અહંકારના ઘોડાપૂર ઉમટતા હોય છતાંય વચન તો એમજ ઉચ્ચારે કે “મારી તો રૂ કોઈ લાયકાત નથી. બધી ગુરુદેવની કૃપા છે.”
આ બધા જ માયાપ્રેરિત જુઠ્ઠા વચનો ભાષાસમિતિના ભંગ રૂપ જાણવા.
આમ પ્રાયઃ તો માયા હોય ત્યાં વચનો પણ ખોટા જ હોય. પણ ક્યારેક સાચા વચન બોલે તોય જો મનમાં માયા હોય તો એ વચન પણ ભાષાસમિતિ નથી ગણાતા. દા.ત. કમળો થવાથી શેરડીનો રસ પીવાનો અવસર આવ્યો, મનમાં ખૂબ આનંદ થયો કે “મહીના ૨ સુધી પુષ્કળ શેરડીનો રસ પીવા મળશે.” પણ બહાર તો એમજ બોલશે કે “કમળો થયો છે, ૨ માટે ડોક્ટરના કહેવાથી શેરડીનો રસ લઉં છું.' આ વાત સાચી હોવા છતાં અંદર જે ભયંકર વી આસક્તિ પડી છે, એનો યોગ્ય સ્થાને ઉલ્લેખ સુધ્ધાં ન કરે તો આ વચન માયાપ્રેરિત હોવાથી ભાષાસમિતિ ન બને.
(૪) લોભ : કોઈપણ વસ્તુ ઉપરની આસક્તિના કારણે સાચા કે ખોટા કોઈપણ શબ્દો બોલે તો એ ય ભાષાસમિતિનો ભંગ કહેવાય. દા.ત. કોઈકના કામળી કપડો ભુલથી કોઈ બીજો સંયમી વાપરવા લેતો હોય ત્યારે “મારા કામળી-કંપડો એના પરસેવાથી મેલા થશે’
વીર વીર વીર વીર વીર અષ્ટપ્રવચન માતા (૫૦) વીર વીર વીર વીર વીર
| SR No. | 005775 |
| Book Title | Asht Pravachan Mata |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Gunhansvijay |
| Publisher | Kamal Prakashan Trust |
| Publication Year | 2006 |
| Total Pages | 328 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 9 MB |