Page Text
________________
ઉપકારી સ્વજનો ત્યાગી, મોક્ષાર્થે દીક્ષા લીધી, સંયમઘાતક ગુરુદ્રોહાદિક દોષ કેમ ના ત્યાગે ? ધન. ૨૩
સેવે તોય જો એ પુષ્ટકારણ વિના સેવે તો એ અપવાદમાર્ગ વાસ્તવિક બની શકતો જ નથી. દા.ત. વિશિષ્ટ તપસ્યા વગેરે કોઈ કારણ ન હોવા છતાં આસક્તિને કારણે કોઈ સાધુ એમ ૨ વિચારે કે “મારે મીઠાઈ તો ખાવી જ છે, પણ આધાકર્મી તો નથી જ વાપરવી.” અને એટલે એ સાધુ શ્રાવક દ્વારા દુકાનમાંથી મીઠાઈઓ ખરીદ કરાવીને વાપરે તો આ યતનાપૂર્વક અપવાદ સેવ્યો હોવા છતાં પુષ્ટકારણ ન હોવાથી એને દોષ લાગે જ. એનું એણે પ્રાયશ્ચિત્ત કરવું જ પડે. (અલબત્ત, આધાકર્મીને બદલે ક્રીતદોષ જ સેવ્યો, એટલે એને ઓછો દોષ લાગે એ ખરું. એટલા અંશમાં એના પરિણામ સારા. પણ એ રીતે મીઠાઈનો વપરાશ અપવાદ માર્ગ તો ન જ બને. માટે જ એને એનું પ્રાયશ્ચિત્ત આવે.)
એટલે મહાસંયમીઓએ પણ કોઈપણ પ્રકારની ગમનાગમનક્રિયા કરતા પહેલા એ વખતે જાતને તપાસી લેવી કે “મારે ખરેખર જ્ઞાન, દર્શન કે ચારિત્ર માટેનું કોઈ પુષ્ટકારણ છે ને ? નજીવા કારણોસર તો હું ગમનાગમન નથી કરતો ને ? જો હું નિષ્કારણ ગમનાગમન કરીશ તો હું ગમે એટલી ઉત્કૃષ્ટ ઈર્યાસમિતિ પાળું, તોય મને એનો લાભ નહિ મળે. કેમકે હું ઉત્સર્ગના સ્થાને અપવાદનું સેવન કરનારો બનું છું.”
એટલે ઈર્યાસમિતિના પાલન પહેલા પુષ્ટકારણની હાજરી હોવી ખાસ જરૂરી છે, ખાસ ધ્યાનમાં રાખવું.
આમ જ્યારે જ્ઞાન-દર્શન કે ચારિત્ર રૂપી પુષ્ટ કારણસર ગમનાગમન કરવું પડે ત્યારે જે ઈર્યાસમિતિ પાળવાની છે તેનું લક્ષણ હવે જોઈએ.
યોગશાસ્ત્રગ્રંથમાં પ્રથમ પ્રકાશમાં કલિકાલસર્વજ્ઞ શ્રી હેમચંદ્રસૂરિજી ફરમાવે છે કે – लोकातिवाहिते मार्गे चुम्बिते भास्वदंशुभिः ।
. जन्तुरक्षार्थमालोक्य गतिरीर्या मता सताम् ॥
અર્થ : (૧) જે માર્ગ રોજેરોજ લોકોની અવરજવર વાળો હોય (૨) જે માર્ગ ઉપર સૂર્યના કિરણો સ્પર્શી રહ્યા હોય (૩) એવા માર્ગ ઉપર કીડી વગેરે જીવોની રક્ષા કરવાને માટે (૪) નીચે બરાબર જોઈને ચાલવું એ સજ્જનોએ ઈર્યાસમિતિ માની છે.
ઈર્યાસમિતિમાં આ ચાર શરતો પુરી થવી જોઈએ. તો જ એ તદ્દન શુદ્ધ ઈર્યાસમિતિ ગણાય. જો એકાદ પણ શરત ઓછી હોય તો ઈર્યાસમિતિ અતિચારવાળી બને.
આ ચાર શરતોને ક્રમશ: વિચારીએ.
(A) લોકાતિવાહિત માર્ગ : જ્યાં ઘણા લોકોની અવરજવર હોય ત્યાં પ્રાયઃ કરીને એ માર્ગ અચિત્ત થઈ જ ચૂક્યો હોય. વળી એવા રસ્તા ઉપર કીડી-મંકોડા વગેરે જીવોની
વીર વીર વી વીર વીર અષ્ટપ્રવચન માતા ૭ (૨૩) વીર વીર વીર વીર વીર
| SR No. | 005775 |
| Book Title | Asht Pravachan Mata |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Gunhansvijay |
| Publisher | Kamal Prakashan Trust |
| Publication Year | 2006 |
| Total Pages | 328 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 9 MB |