________________
જ્ઞાતપુત્ર અમણે લગવાન મહાવીર
માન્યા વિના ખીએ કેાઈ માર્ગ જણાતા નથી.
અત્ર એ ઉમેરવું આવશ્યક જણાય છે કે ૧૩૪ અતિશયેટ પૈકી દેવકૃત ૧૯ અતિશયામાં ઇન્દ્રધ્વજના ઉલ્લેખ છે. આ વાતનું હેમચન્દ્રસૂરિષ્કૃત વીતરાગસ્તાત્રના ચતુર્થ પ્રકાશનું નિમ્નલિખિત દ્વિતીય પદ્ય સમન કરે છેઃ
" एकोऽयमेव जगति स्वामीत्याख्यातुमुच्छ्रिता ।
उच्चैरिन्द्रध्वजव्याजात् तर्जनी जृम्भविद्विषा ॥ २ ॥ ”
,,
આ ઉપરાંત વયણસારુદ્રાની વૃત્તિ (પત્ર ૧૦૯ અ)માં પણ ‘ઇન્દ્રધ્વજ’ના અતિશય તરીકે ઉલ્લેખ છે.
૧ ચેત્રીસ અતિશયાના પ્રાચીનમાં પ્રાચીન નામનિર્દે શ સમવાયના ૩૪મા સમવાયમાં મળે છે. અભિધાનચિન્તામણિના પ્રથમ કાંડના લેા. ૫૭-૬૪માં સંસ્કૃતમાં ૩૪ અતિશયા ગણુાવાયા છે. પવયસારુદ્ધારના ૪૦મા દારમાં આ અતિશયા પ્રાકૃત ભાષામાં પઘમાં અપાયેલા છે. એમાં આપેલી હકીકત સમવાયગત હકીકતથી કેટલેક અંશે જુદી પડે છે એમ સિદ્ધસેનસૂરિએ નિર્દેશ્યુ છે. જુએ પુત્ર ૧૦. જન્મથી તીર્થંકરને જે ચાર અતિશયેા હાય છે તેને લગતાં મે પદ્યો વિયાસારમાં ૧૧૨મી અને ૧૧૩મી ગાથારૂપે નજરે
પડે છે.
સજયપદુત્તની દસમી ગામામાં ચીશ પ્રંસય એવ ઉલ્લેખ છે. જુના પૃ. ૨૧, ટિ. ૨.
