________________
તીર્થંકરાનાં લાંછના
મૂર્તિ છે તેને લાંછન જણાતું નથી.
આ ઉપરથી જોઇ શકાશે કે જિનમૂર્તિને લાંછન જિનની જેમ દેહના કોઇ ભાગમાં હેતું નથી. આ ફેરફારનું કારણ એમ મનાય છે કે મૂર્તિમાં કોઇ સ્થળે લાંછન હોય તે તે ઝટ જણાઇ આવે નહિ જયારે એઠક માટેની વાત જુદી છે.
આળખ— બ્રહ્મા, વિષ્ણુ, શિવ, દત્તાત્રેય, રામચન્દ્ર વગેરે વૈદિક હિન્દુએના દેવાની તેમ જ અંબિકા, મહાલક્ષ્મી વગેરે દેવીએની સ્મૃતિમાં કાઇ ને કઇ વિશિષ્ટતા હેાવાથી એ ઝટ એળખી શકાય છે. જૈન તીર્થંકરાની મૂર્તિ વીતરાગતાની દ્યોતક હાઇ એના હાથમાં કે અન્યત્ર કેઇ સરાગતાનું ચિહ્ન હેતુ નથી. બધા જ તીર્થંકરાની મૂર્તિએ એકસરખી દેખાય છે. અલબત્ત પાર્શ્વનાથની મૂર્તિ એના માથા ઉપરની ફેણને લઈને જુદી તરી આવે છે. ખરી પરંતુ રસુપાર્શ્વનાથની કાઇ કોઇ મૂર્તિને ણુ જોવાય છે એટલે એ એમાં કઇ મૂર્તિ કાની છે તે જાણવા માટે લાંછન અન્ય તી કરાની મૂર્તિ એળખવાના એક સાધનરૂપે અહીં પણ કામ લાગે છે.
૧. આવી ખે તીર્થંકરાની ભેગી –એકના ખેાળામાં ખીન્નની મૂર્તિ અન્યત્ર છે ખરી અને હોય તે કચાં ?
46
૨. સુપાર્શ્વનાથની મૂર્તિને ફેણ તે શું શાસ્ત્રસ ંમત વાત છે ? જો ન જ હાય તેા એની પ્રતિષ્ઠા ક્રમ કરાઇ છે ? સુપાર્શ્વનાથની પ્રતિમાને કૃણુ : શાથી, કેટલી અને કચારથી નામા મારા લેખ
..
જૈન
,,
તા. ૨૮–૧–’૬૭ના અંકમાં છપાયા છે. ૩. લાંછના જિનમૂર્તિઓ ઓળખવાનું સાધન
41
પર્યુક્ત ચૈત્યવાદનમાં દર્શાવાશ્વ છે. જુએ પૂ.
એ વાત
