________________
૧૬૨ જ્ઞાતપુત્ર શ્રમણ ભગવાન મહાવીર એટલે કે પ્રથમ સ્વીકારેલ માને છેડી અન્ય માર્ગ સ્વીકારવાની ઘટના શ્રીબુદ્ધના જીવનમાં નજરે પડે છે. એવી ઘટનાને શ્રી મહાવીરના જીવનમાં અભાવ છે. આ ઉપરથી શું શ્રીમહાવીરની દીર્ઘદર્શિતા તરી નથી આવતી?
શ્રી મહાવીરને કેવલજ્ઞાન-સર્વજ્ઞતા પ્રાપ્ત થતાં તેઓ કેવી રીતે વર્યા છે તે તરફ દષ્ટિપાત કરીએ તે પૂર્વે છમસ્થાવસ્થામાં પણ કેઈ ને ઉપદેશ દે નહિ” એ વાતને તેમને નિશ્ચય મનનીય છે. આ નિશ્ચય કરવામાં “રોકો ચિં ”ને ભય નહિ જે છે, કેમકે તેઓની છદ્મસ્થાવસ્થા પણ આદર્શરૂપ હતી. એનું મુખ્ય કારણ તે સર્વજ્ઞતા સંપાદન કર્યા પૂર્વે આપેલા ઉપદેશમાં અને ત્યાર પછીના ઉપદેશમાં વિચિત્ વિસંવાદ આવી જતાં જે દુઘટ ઘટના થઈ પડે તેનું નિરાકરણ કરવાને પ્રસંગ ન જ ઊભો થવા પામે એમ હશે, કેમકે, “Prevention is better than cure”શી કયે સહૃદય સુજ્ઞ અપરિચિત હોઈ શકે? છદ્મસ્થાવસ્થાને ઉદ્દેશીને એ પણ નિવેદન કરવું આવશ્યક સમજાય છે કે તેમની ભવ્ય મૂર્તિ, તેમની દિવ્ય દૃષ્ટિ અને તેમની પ્રતિબોધક ઉક્તિ અસાધારણ હેવી જોઈએ; નહિ તે ક્રોધના અવતારરૂપ ભયંકર ચડકૌશિક નાગને તેઓ સહેલાઈથી શાન્ત કરી શકે? અરે એટલું જ નહિ પણ તેને સુપંથે પણ ચડાવી શકે ? સર્વજ્ઞ થતાં શ્રી મહાવીર મૂકતાને (મૌનને ) મૂકી દઈને સમસ્ત બ્રહ્માણ્ડને નિર્મળ ઉપદેશ આપવાની ફરજ બજાવે છે. તેઓ આ સંસારની અસારતાનું આબેહુબ ચિત્ર શ્રોતૃવર્ગ સમક્ષ આલેખે છે છતાં એક પણ વ્યક્તિ સર્વવિરતિને-દીક્ષાને સ્વીકારવા કટિબદ્ધ થતી નથી એ કેવું આશ્ચર્ય સર્વની–તીર્થ
