________________
૧૩૦
જ્ઞાતપુત્ર શ્રમણ ભગવાન મહાવીર
મહિનાને છેડીને વર્ષના બાકીના આઠ મહિનામાં તે એમણે ઉગ્ર વિહાર કર્યો છે એ ગામમાં એક રાત અને નગરમાં પાંચ રાત રહેતા. આ બાબતની “કલપસૂત્ર તરીકે સામાન્ય રીતે ઓળખાવા પસવણાક નામને આમિક ગ્રંથ સાક્ષો પૂરે છે. જુઓ સુત્ત ૧૧૮.
" “વર્ષવાસ’ એટલે વર્ષા ઋતુ પૂરત મુકામ. આને “ચાતુર્માસ્ય', “ચાતુર્માસ તેમ જ “માસું પણ કહે છે વર્ષાવાસ માટે પાઈય પ્રાકૃત શs “વાસાવાસ છે અને એ પકવણાકપમાં અનેક વાર વપરાય છે એમ એને “મડાવીરચરિત્રરૂપ પ્રથમ ખંડનું ૧૨૧મું સુત તેમ જ સામાચારીરૂપ અંતિમ ખંડ જેતાં જણાય છે.
મહાવીરસ્વામીએ દીક્ષા લીધી–મહાભિનિષ્ક્રમણ કર્યું ત્યાર પછી વર્ષાવાસના પ્રસંગે બન્યા છે. આને આપણે બે વિભાગમાં વિભક્તિ કરી શકીએઃ (૧) છમસ્થ-જીવનને અંગેના અને (૨) સર્વજ્ઞ જીનને લગતા. મહાવીર સ્વામીનું છદ્મસ્થ જીવન તે વ્યવસ્થિત સ્વરૂપમાં આલેખાયેલું આજે ઘણા પ્રાચીન સમયથી મળે છે યાર, પજજે સવણાકપ અને આવયની નિજુતિ તેમ જ આ પૈકી છેલ્લા બે ગ્રંથે અંગેના વિશિષ્ટ વિવરણે આપણને મડાવીરસ્વામીએ છઘરથ-અવસ્થામાં ક્યાં
ક્યાં વર્ષાવાસ કર્યો તે બાબત પૂરતી અને સિલસિલાબંધ માહિતી પૂરી પાડે છે. પરંતુ કેણ જાણે કેમ એમના ખાસ મહત્વના સર્વજ્ઞ-જીવનને વ્યવસ્થિત ઇતિહાસ કેઈ ઉપલબ્ધ પ્રાચીન ગ્રંથમાં તે મળતું નથી. આ માટે પ્રયાસ આધુનિક યુગમાં પણ કેટલાકે કર્યો છે. મડાવી સ્વામી જે જે ગામમાં
