Page Text
________________
તત્ત્વજ્ઞાન ને ધર્મની પરસ્પર અસર ૦૭૯
અને સ્ફોટવાદને માન્ય રાખવો ન હતો. આ મૂંઝવણનો ઉકેલ એણે બીજી રીતે કાઢ્યો. એ વર્ગ હતો ન્યાય-વૈશેષિક દર્શનનો સમર્થક. એ દર્શનમાં કર્તા તરીકે મહેશ્વરે સ્થાન પ્રાપ્ત કર્યું હતું. તેથી તેણે કહી દીધું કે વેદમંત્રો છે તો અનિત્ય, પણ એનો રચયિતા કોઈ સાધારણ પુરુષકોટિનો સંતમહંત કે યોગી ધ્યાની નથી; એનો રચયિતા તો મહેશ્વર છે. મહેશ્વર એ પૂર્ણ શુદ્ધ વ્યક્તિ છે, અને તે જ સૃષ્ટિનો કર્તા-સંહર્તા છે. તેણે જ વેદો રચ્યા છે. તે સર્વજ્ઞ હોઈ નિર્દોષ છે, તેથી તેના રચેલ વેદોમાં દોષનો સંભવ જ નથી, એટલે બીજા પુરુષોનાં વચનમાં દોષનો સંભવ ભલે હોય, પણ વેદો રચિત હોવા છતાં, તે પૂર્ણ નિર્દોષ છે. ૪. સર્વજ્ઞ પુરુષરચિત હોવાથી જ શાસ્ત્રોનું પ્રામાણ્ય :
આ રીતે તત્ત્વજ્ઞાનની પરંપરામાં વેદનું પ્રામાણ્ય અને સર્વશ્રેષ્ઠત્વ સ્થાપવાની પ્રક્રિયાને પરિણામે ઈશ્વરનું વેદકર્તા તરીકે સ્થાપન શરૂ થયું. આ તત્ત્વજ્ઞાનના વાદ સામે સંતવર્ગમાં ગણાતા જૈન, બૌદ્ધ, આજીવક આદિને પોતપોતાના ગ્રંથોનું પ્રામાણ્ય અને સર્વશ્રેષ્ઠત્વ સ્થાપવાની સ્થિતિ આવી. એ વર્ગ પણ પોતપોતાની પરંપરા પ્રત્યે પૂરો વફાદાર અને શાસ્ત્રવ્યાયોગી પણ હતો. તેણે કહ્યું કે ઈશ્વર હોય તો તે નિઃશરીર હોવાનો. જે શરીરહિત હોય તે સર્વજ્ઞ હોય તોય કંઠ, મુખ આદિ વિના ગ્રંથ ઉચ્ચારી કેમ શકે? માટે ઈશ્વર તો વેદોને રચી જ ન શકે. પણ આમ કહેવા છતાં એમને પક્ષે એક મૂંઝવણ હતી. તે એ કે ન્યાય-વૈશેષિક દર્શને ઈશ્વરને સર્વશ કહી તેથી નિર્દોષતા સ્થાપી હતી; જયારે સંતવર્ગ આવા કોઈ ઈશ્વરને ન માનતો. આ મૂંઝવણનો ઉકેલ એ સંતપક્ષના કેટલાક પંથોએ બહુ સરળતાથી કર્યો. તેમણે કહ્યું કે અમે જેને પૂર્ણ સિદ્ધપુરુષ માનીએ છીએ, તે પોતાના પ્રયત્નથી જ રાગ-દ્વેષ આદિ દોષોથી મુક્ત થયેલ છે, અને તે જ સર્વજ્ઞ છે. તેથી તેમનાં જ વચનો નિર્દોષ છે. આ કથનથી તત્ત્વજ્ઞાનમાં વળી એ પ્રશ્ન ચર્ચાતો થયો કે શું કોઈ પણ સશરીર વ્યક્તિ પોતાના ગમે તેવા અસાધારણ પ્રયત્નથી પણ, પોતાના જીવનકાળ દરમિયાન જ, સર્વથા નિર્દોષ થઈ શકે? અને નિર્દોષ થાય તોય શું તે ત્રણે કાળની અને સર્વ દેશની સૂક્ષ્મસ્થળ યાવત વસ્તુઓને એક ક્ષણમાં સાક્ષાત્ દેખી-જાણી શકે ? આનો ઉત્તર જૈન પરંપરાએ હોમાં આપ્યો. એણે એની સમર્થક યુક્તિઓ વિકસાવી.
ઉપરની ટૂંકી ચર્ચાથી આપણે એ જોઈ શકયા કે ધર્મપરંપરાના
| SR No. | 005710 |
| Book Title | Darshanik Chintan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Sukhlal Sanghavi |
| Publisher | Gurjar Granthratna Karyalay |
| Publication Year | 2003 |
| Total Pages | 272 |
| Language | Gujarat |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 17 MB |