Page Text
________________
* સ્વસ્થ અને ઉત્સાના જીવનની કળા ૦ ૬૭ અહત્વાભિમાન ત્યજીને કરવાં જોઈએ. શ્રી અરવિંદ આ રીતે જ્ઞાનકર્યસમુચ્ચયવાદને વિકસાવે છે. . હવે ગાંધીજીનો દૃષ્ટિકોણ જોઈએ. ગાંધીજી કાંઈ શ્રી અરવિંદની પેઠે તત્ત્વચિંતક નથી, છતાં તેઓ જીવંત કર્મયોગી અને ઊંડી સમજણવાળા અધ્યાત્મ-સાધક છે. તેમણે પણ “ફેશવાય’ એ પ્રથમ મંત્રને પોતાના સમગ્ર જીવનવ્યવહારની ચાવીરૂપે માની રહ્યું છે કે વિશ્વને એક અખંડ કુટુંબ માનીને જ તેમાં માણસે પ્રત્યેક કર્મ અનાસક્ત ભાવે-જ્ઞાનપૂર્વક આચરવું જોઈએ. ગાંધીજી ઈતર ચિંતકો કે વિદ્વાનોની પેઠે પોતાના કથનના સમર્થનમાં શાસ્ત્રીય અવતરણો નથી ટાંકતા, પણ જીવેલા અને જિવાતા જીવનના ઊંડામાં ઊંડા અનુભવને આધારે જીવનના દરેક ક્ષેત્રે અને જીવનની દરેક કક્ષાએ જ્ઞાન– કર્મ-સમુચ્ચયવાદને પોતાની રીતે વિકસાવે છે.
શ્રી રાધાકૃષ્ણન, જેઓ અસાધારણ બહુશ્રુત અને વિવેકી વિદ્વાન છે તેઓ, ‘શિવા' એ પ્રથમ મંત્રનું વ્યાખ્યાન શંકરાચાર્યની દૃષ્ટિએ કરે છે, પણ સાથે જ શંકરાચાર્યના એકાંગી સંન્યાસી જ્ઞાનમાર્ગ પ્રત્યે, જાણે અરુચિ દર્શાવવા માટે જ ન હોય તેમ, તેમનાથી વિરુદ્ધ મતનાં અનેક સબળ અવતરણો આપે છે. એ અવતરણો માત્ર વૈદિક ગ્રંથોનાં જ નથી. એમનાં અવતરણો એટલે જગતના બધા જ સુપ્રસિદ્ધ ધર્મપંથોના અતિ સુપ્રસિદ્ધ એવા વિચારકો, સંતો અને સાધકોના ઉદ્દગારો. - આ રીતે આપણે જોયું કે નવજાગૃતિએ જે આધ્યાત્મિક ચિંતન અને આધ્યાત્મિક સાધનાને નવો વળાંક આપ્યો તેને પરિણામે એ જ પ્રાચીન ઉપનિષદોનું બ્રહ્મચિંતન કે અધ્યાત્મચિંતન કેટલું વિસ્તૃત અને કેવું વ્યાપક બન્યું છે.
શ્રી નાનાભાઈ ભટ્ટ પ્રસ્તુત પુસ્તકમાં ઈશાવાસ્ય અને કાઠક એ બે ઉપનિષદોનો ગુજરાતીમાં અર્થ આપી તે વિશે પોતાની સમજણ શી છે તે પણ દર્શાવી છે. શ્રી નાનાભાઈનો ઉછેર પ્રાચીન બ્રાહ્મણ પરંપરાના સંસ્કારો અને તેમાંય શંકરાચાર્યની પરંપરા પ્રમાણે થયો લાગે છે, પણ તેઓશ્રીએ જ્યારે શિક્ષણ અને કેળવણીનું ક્ષેત્ર સ્વીકાર્યું ત્યારે જ સાથે સાથે એમનામાં એક સાચા સાધકની વૃત્તિ ઉદયમાન થઈ. જેણે એમનું “ઘડતર અને ચણતર' ધ્યાનથી વાંચ્યું છે અને જે એમના નિકટ પરિચયમાં આવ્યા છે તેઓ કબૂલ - કરશે કે શ્રી નાનાભાઈએ આખી જિંદગી કેળવણીના કાર્યની વર્યા છતાં એ જ કેળવણીનું આલંબન લઈ જીવનપ્રણાલીગત રૂઢ સંસ્કારોમાંથી અનેક બાધક
| SR No. | 005710 |
| Book Title | Darshanik Chintan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Sukhlal Sanghavi |
| Publisher | Gurjar Granthratna Karyalay |
| Publication Year | 2003 |
| Total Pages | 272 |
| Language | Gujarat |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 17 MB |