Page Text
________________
૦૦ દાર્શનિક ચિંતન એનો, પરિહાર કરવાના વિચારથી જ કંપી ઊઠીએ છીએ. દર્શન જ્યાં દિનરાત આત્મક્ય યા આત્મૌપમ્ય શીખવે છે ત્યાં આપણે ભેદ-પ્રભેદોને એથી પણ વધુ રૂપે પુષ્ટ કરવામાં લાગી જઈએ છીએ. આ બધું વિપરીત પરિણામ દેખાય છે. આનું કારણ એક જ છે અને તે દર્શનના અધ્યયનના ઉદ્દેશ્યને યોગ્ય રીતે ન સમજવું. દર્શનનો અભ્યાસ કરવાનો અધિકારી પણ એ જ થઈ શકે અને એણે જ કરવો જોઈએ જે સત્યાસત્યના વિવેકના સામર્થ્યને પ્રાપ્ત કરવા માંગતો હોય અને જે સત્યના સ્વીકારવાની હિંમતની અપેક્ષાએ અસત્યનો પરિહાર કરવાની હિંમત યા પૌરુષ સર્વપ્રથમ અને સર્વાધિક પ્રમાણમાં પ્રગટ કરવા માંગતો હોય. સંક્ષેપમાં દર્શનનાં અધ્યયનનો એકમાત્ર ઉદ્દેશ્ય એ જ છે કે જીવનની બહિર્ગત અને આંતર્ગત શુદ્ધિ. આ ઉદ્દેશ્ય સામે રાખીને જ એનું પઠન-પાઠન કરે ત્યારે એ માનવતાનો પોષાક બની શકે છે.
બીજી વાત છે દાર્શનિક પ્રદેશમાં નવાં સંશોધનોની અત્યાર સુધી એ જ જોવા મળે છે કે પ્રત્યેક સંપ્રદાયોમા જે માન્યતાઓ અને જે કલ્પનાઓ રૂઢ થઈ ગઈ છે એને જ એ સંપ્રદાયમાં સર્વજ્ઞ પ્રણીત માનવામાં આવે છે અને આવશ્યક નવા વિચારપ્રકાશનો એમાં પ્રવેશ જ નથી થઈ શકતો. પૂર્વે વડીલો દ્વારા કરવામાં આવેલાં અને ઉત્તરાધિકારમાં આપવામાં આવેલાં ચિંતનો તથા ધારણાઓના પ્રવાહ એ જ સંપ્રદાય છે. દરેક સંપ્રદાયને માનનાર પોતાનાં મંતવ્યોના સમર્થનમાં ઐતિહાસિક તથા વૈજ્ઞાનિક દષ્ટિની પ્રતિષ્ઠાનો ઉપયોગ તો કરવા માગે છે, પણ આ દષ્ટિનો ઉપયોગ ત્યાં સુધી જ એ કરે છે જયાં એને કંઈ પણ પરિવર્તન ન કરવું પડે. પરિવર્તન અને સંશોધનના નામથી યા તો સંપ્રદાય ગભરાય છે યા પોતાનામાં પહેલેથી જ બધું હોવાની ડિંગ મારે છે. એથી ભારતનો દાર્શનિક પાછળ પડી ગયો છે જ્યાં જ્યાં વૈજ્ઞાનિક પ્રમેયો દ્વારા યા વૈજ્ઞાનિક પદ્ધતિ દ્વારા દાર્શનિક વિષયોમાં સંશોધન કરવાની ગુંજાશ હોય ત્યાં સર્વત્ર એનો ઉપયોગ જો ન કરવામાં આવે તો આ દાર્શનિક વિદ્યા કેવળ પુરાણોની જ વસ્તુ રહેશે. એથી દાર્શનિક ક્ષેત્રમાં સંશોધન કરવાની પ્રવૃત્તિ તરફ હજી પણ વધુ ઝોક આવવો આવશ્યક છે.
– જીવન માધુરી, નવેમ્બર - ૧૯૬૦
| SR No. | 005710 |
| Book Title | Darshanik Chintan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Sukhlal Sanghavi |
| Publisher | Gurjar Granthratna Karyalay |
| Publication Year | 2003 |
| Total Pages | 272 |
| Language | Gujarat |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 17 MB |