________________
૧૦:
| નવ અધ્યયખું વિશ્વ વિવેચન અપ્રમાદી સર્વથા નિશ્ચિત હોવાથી તેને હિંસાના કામ કરવા પતા મથી. તે કારણે તેના જીવનમાં એકરૂપતા હોય છે
અને તેથી તે સુખી હોય છે..
सम्मत्त
પ્રથમના ત્રણ અધ્યયનમાં જીવે, જીવહિંસા તથા સંસારાદિના સ્વરૂપને ક્રમશઃ સમજાવી, તેથી અલિપ્ત રહેનારજ કમમુક્ત થઈ શકે છે એ સમજાવ્યું.
સત્ય વસ્તુ સમજ્યા પછી તેની ઉપર શ્રદ્ધા થવી જોઈએ, તેથી તે પછી સમ્યક્ત્વ મુક્યું છે, તે સહેતુક છે.
“જીવોનું તથા તેના આરંભ-સમારંભથી થતી જીવહિંસાનું સ્વરૂપ સમજી હિંસાથી સર્વથા દૂર રહેવું
–આ અહિંસાને સર્વજ્ઞભગવાને ધર્મનું મૂલ કહ્યું છે. તેમની આ આજ્ઞાને તરૂપે માનવી તેને સમ્યકૃત્વ કહેવાય છે અને તદુરૂપે પાળવી તેને દેશવિરતિ કે સર્વવિરતિ કહેવાય છે.
હિંસાથી સર્વથા દૂર રહેનાર જ ખરે મુનિ કહેવાય છે. હરકોઈ વ્યક્તિ ઉપર મુજબ શુદ્ધ જીવન જીવી કર્મમુક્ત બની શકે છે.
તેથી વિરુદ્ધ વર્તનાર મિથ્યાત્વી કહેવાય છે. પ્રયત્નો કરવા છતાં આંધળો માણસ શત્રુઓ ઉપર વિજય મેળવી શકતો નથી. - તે પ્રમાણે અહિંસા એ ધર્મને પ્રાણ હોવાથી તેથી વિરૂદ્ધ (હિંસાના) માગે ચાલનારો મિથ્યાત્વી જીવ ધન-વૈભવ તથા પરિવારને ત્યાગકરીને દીક્ષા લઈ તપ કે કાયકલેશ કરે, તે પણ તેના હૃદયમાં ધર્મનું મૂળઅહિંસાની સાચી સમજણ-શ્રદ્ધા કે તદુરૂપ આચરણ ન હોવાથી, - તે જીવ ત્યાંસુધી કર્મોથી સર્વથા મુક્ત થઈ શકતો નથી. મજુરત્ત સુરદ્ધા સંગમમિ ક વી િએ દુર્લભ ગણાવ્યા છે.
પરંતુ સદ્ભા પરમહુડ્ડા ઉત્તરાધ્યયનમાં કહ્યું છે, તે યથાર્થ છે, કારણકે જેમ-મજબૂત પાયા વિના મકાન ઝંઝાવાતે સામે ટકી શકે નહિ, પ્રાણ વિના જીવન ટકી શકે નહિ,
અને મૂલ વિના વૃક્ષ સંભવે નહિ, - તે રીતે શ્રદ્ધા (સમ્યકત્વ) વિના ધર્મ કે મોક્ષ સંભવિત નથી.
