________________
પ્રભુના કાળમાં મહાવીર પ્રભુને સાક્ષાત યોગ હતું અને વર્તમાનમાં મહાવિદેહ ક્ષેત્રની વ્યક્તિને સીમંધર સ્વામીને સાક્ષાત ચેાગ છે તેવાં પ્રત્યક્ષ પ્રાપ્ત પ્રભુની સનમુખ રહી તેમનું જે કાંઈ અભિવાદન નમન, વંદન સકાર, સન્માન, - બહુમાન દર્શન, પૂજન, સેવા વયાવરચ ઈત્યાદિથી જે કાંઈ ભકિત કરાય તે પ્રભુની વાસ્તવિક ભાવનિક્ષેપોથી પૂજા છે.
પ્રભુના પ્રત્યક્ષ સંગના અભાવમાં એમનું નામ -મરણ કરીએ છીએ. એમની પ્રતિમાના દર્શન, વંદન, પૂજન કરીએ છીએ, એમની ચરિત્રકથાનું શ્રવણ કરી એમની ગુણગંગામાં સ્નાન કરીએ છીએ તે નામ સ્થાપના અને - દ્રવ્ય નિક્ષેપાનું પૂજન છે. જ્યારે કર્મક્ષ પ્રગટ થતાં પ્રભુના ક્ષાયિકગુણો તથા તે ગુણ પ્રમાણેના કાર્યનું સ્તવન, ચિંતન, શાધન, મનન, મંથન, ભાવન કરવું અને તેવાં ગુણોનું ઉત્તરત્તર સ્વમાં પ્રાગટીકરણ કરવું તે તેમનું ભાવનિક્ષેપાથી થતું સર્વોત્કૃષ્ટ પૂજન છે, કે જે પૂજન માટે જ નામનિક્ષેપો સ્થાપના નિક્ષેપા અને દ્રવ્યનિક્ષેપથી પૂજન કરવાનું હોય છે. ભાવનિક્ષેપ એ મનઃ ચક્ષુ દર્શન અર્થાત્ અચક્ષુ દર્શન છે. ચર્મચક્ષુ શું જુએ છે એનું મહત્વ નથી પરંતુ મનઃ ચક્ષુ શું જુએ છે તેનું મહત્વ છે, અને તેની સાથે જ પ્રધાન સંબંધ છે. મનઃચક્ષુના હૃદયચક્ષુના દર્શન પ્રમાણે જીવને રાગ-દ્વેષ થાય છે.
- આપણું જ્ઞાન અરૂપી છે અને પરમાત્મતત્વ પણ અરૂપી . ' છે. અરૂપી એવાં આપણા જ્ઞાનથી, અરૂપી એવાં પરમાત્મ
તત્વની પરમપૂજા અત્યંતર અંતઃકરણ અર્થાત્ માગથી કરી કૃતકૃતાર્થ થવાનું છે. તેમ ન કરી શકીએ ત્યાં સુધી
