________________
૧૯૯
સતતુ ભાવ પરમાત્મપૂજામાં રત રહે છે અને દુન્યવી તોથી અલિપ્ત રહે છે. આમ સાધુ ભગવંતે સમગ્રપણે પરમાત્મમય હોય તેઓને પંચ પરમેષ્ઠિ નવકારમંત્રમાં “ણમે લોએ સવસાહૂણું પદથી નમસ્કાર કરવામાં આવેલ છે સાધુ ભગવંતનું સ્થાન પંચ પરમેષ્ઠિના પાંચમાં પદમાં છે તેજ પ્રમાણે આગળ ઉપર.
મે ઉવજઝાયાણું” પદથી સર્વ ઉપાધ્યાય ભગવંતને “ણો આયરિયાણું, પદથી સર્વ આચાર્ય ભગવંતને, ણ સિદ્ધાણં' પદથી સર્વ સિદ્ધ પરમાત્મા ભગવંતને અને
ણ અરિહંતાણં' પદથી સર્વ અરિહંત પરમાભ ભગવંતને “નમસ્કાર કરવામાં આવેલ છે.
આ પાંચે પદો અંત:કરણમાં ભાવરૂપ છે. અંતઃ આંતરિક Internal અંદરમાં આપણું મતિજ્ઞાનના ઉપગરૂપ સાધન (કરણ) જે આપણાથી અભેદ છે તે અંતઃકરણ છે. અંતઃકરણ એટલે કરણના ભેદોમાં અંતિમ કરણ અંતિમ સાધન જેનાથી આગળ સાધન અર્થમાં કોઈ કારણ નથી. તેની પૂર્વમાં અને સાથે ઉપકરણ અને કરણ છે જે અંતઃકરણની શુદ્ધિ માટે સહાયક અને પુરક સાધન છે. જીવનું પરમાર્થ સ્વરૂપ સિદ્ધ થયેથી સર્વ સાધનાથી પર થઈ જાય છે. એ અપેક્ષાએ સર્વ સાધનને અંત કરનાર જે કરવું છે તે અંતઃકરણ છે. અરિહંત અને સિદ્ધ પરમાત્મામાં પરમાત્મ તત્વની પૂર્ણતા વડે તેઓ સાધનાથી પર છે. એ અર્થમાં અંતઃકરણને આ રહસ્યમય અર્થ છે.
આ પાંચ સહુ કોઈને પરમ ઈષ્ટ છે તેથી તે પાંચને પંચ પરમેષ્ઠિ તરીકે ઓળખાવેલ છે. સ્વરૂપમંત્ર–નમસ્કારમંત્ર
