________________
૧૩૪ તપ + વીર્ય + ઉપયોગને સમૂહ છે. (જેમ શરીરની સાત ધાતુ, રસ, રૂધિર, માંસ, મેદ, મજજા, અસ્થિ અને શુક છે
એમ આત્માની આ પાંચ ધાતુ છે.) [ : અરિહન્ત પરમાત્મા શરીર અને જેના જ્ઞાનદર્શન ચારિત્રક્તપ+વીય ઉપગ પૂર્ણ છે એવા આત્માને સમૂહ છે.
સિદ્ધ પરમાત્મા....માત્ર આત્મા છે કે જેના જ્ઞાન + દર્શનચારિત્રાપ+વીર્ય ઉપયોગ પૂર્ણ છે.
(૧૫) બહિરાત્માનાં આવરણ ગાઢ છે અને તેથી અપરદશક છે. અંતરાત્માનું આવરણ અલ્પ છે અને તેથી અર્ધ પારદર્શક છે.
જ્યારે પરમાત્મા આવરણરહિત છે અને તેથી સ્વ પર પ્રકાશક છે.
(૧૬) બાહ્મદષ્ટિ એ બાલદષ્ટિ છે. આંતરદષ્ટિ એ અધ્યાત્મ (પર્યાપ્ત) દષ્ટિ છે. જ્યારે સમદષ્ટિ એ બ્રહ્મદષ્ટિ છે.
(૧૭) ણેયને જાણીને યને ચેટે તે બહિરાત્મા છે. શેયને જાણીને જ્ઞાન અર્થાત્ સ્વ (આત્મા)માં સમાય તે અંતરાત્મા છે. જયારે ય જેના જ્ઞાનમાં જણાય છે એટલે કે પ્રતિબિંબ બિત થાય છે તે કેવલજ્ઞાન છે એવા કેવલજ્ઞાની પરમાત્મા છે.
દષ્ટિને દશ્યમાં સમાવવી તે બહિરાત્મ ભાવ છે, જ્યારે દષ્ટિને દ્રષ્ટામાં સમાવવી તે અંતરાત્મ ભાવ છે.
અધ્યાત્મ દષ્ટિ એટલે સર્વાગી દષ્ટિ આરપાર જેવું. તે પરમાત્મ દૃષ્ટિ છે. એ સમગ્ર દર્શન છે.
બહિરાત્મ દષ્ટિ એટલે માત્ર બહારનું જેવું અને અંદર ૨નું જેવું જ નહિં.
