________________
૧૦૧
છે? જીવ કે શરીર ? ત્યાં જ મુશ્કેલી આવે છે અને મૂંઝવણ્ થાય છે. શરીર અને આત્માના ખીચડા થઈ ગયા છે. જે દેહમાં આત્મા હતા એ દેહ આત્માના એક વિજાતિ પર્યાય (અવસ્થા હાલત) હતેા. તે દેહ પર્યાય માં પણ વ્યક્તિ રૂપે દ્રવ્યરૂપે નિત્ય એવે આત્મા નિત્ય રહે છે. એ મરતા નથી પણ નવે. પાંચ-નવા તેંડુ ધારણ કરે છે. ‘હું શરીર પણ નથી’ અને ‘હું વમાનમાં સિદ્ધાત્મા-પરમાત્મા પણ નથી, શરીર જડ છે અને વિનાશી છે માટે શરીર એ ‘હુ” નથી.’ અને વર્તમાનમાં સિદ્ધાવસ્થાનુ` સચ્ચિદાનંદ સ્વરૂપનું વેદન નથી એટો ‘હુ” પરમાત્મા નથી. ‘હુ સિદ્ધ છુ” હું પર માત્મા છું” ‘ઉજ્જૐ શ્રદ્ઘાઽસ્મ’એ વિકલ્પ છે જે કહેવા શરીર અને જીવ જોઈએ. સિદ્ધ પરમાત્માના આત્મા દ્રવ્યથી પણ નિત્ય છે અને સિદ્ધાવસ્થાના પર્યાયથી પણ નિત્ય છે. જયારે વર્તમાનકાળને આપણા આત્માં દ્રવ્યથી નિત્ય અને પર્યાચથી અનિત્ય હોવાથી તેને નિત્યાનિત્ય કહેવાય. ઉદાહરણ તરીકે ગઇકાલે ચગળવાર હને. આજે યુધવાર છે અને આવતીકાલે ગુરુવાર હશે. બુધવાર આવતીકાલે જશે અને ગુરુવાર આવશે. પરતુ આજે બુધવાર નષ્ટ નથી થયા તે આપણે ાણીએ છીએ અને બુધવાર નષ્ટ થતાં ગુરુવારે આપણે હજુ તે નિશ્ચિત છે. છતાં મગળવારે હતાં અને મંગળવાર નષ્ટ થયાં. છતાં બુધવારે છીએ. એટલે કે આત્મ દ્રશ્ય નિત્ય છે. આપણી જાગૃત-સ્વપ્ન નિદ્રાવસ્થાથી પણ આત્મદ્રવ્યની નિત્યતા સમજી શકાય એમ છે. બગૃતદશા પછી નિદ્રાવસ્થા આવી. આપણે નિદ્રામાં રહ્યાં અે ગયાં ? અને નિદ્રાવસ્થામાંથી સ્વપ્નાવસ્થા (જે ખંધ આંખની જાગતી દુનિયા) માં સરી ગયાં તા ત્યારે રહ્યાં કે ગયાં ? અને
