________________
(કહેવાની ઈચ્છા) કરી હોય તે ક્રિયાના અનુભવથી યુક્ત જે અર્થ છે તેને સર્વજ્ઞ ભગવંતોએ ભાવ તરીકે વર્ણવ્યો છે. યદ્યપિ આ અર્થ ક્રિયાયુક્ત હોવાથી તેને ભાવ કહેવાના બદલે ભાવવાન વર્ણવવો જોઈએ. પરંતુ ભાવ(ક્રિયાપરિણામ) અને ભાવવાન : બંન્નેનો કથંચિદ્ અભેદ હોવાથી એ અર્થને ભાવસ્વરૂપે વર્ણવ્યો છે.
આગમ અને નો-આગમને આશ્રયીને ભાવનિક્ષેપાના બે પ્રકાર છે. આવશ્યકક્રિયાને આશ્રયીને આગમથી ભાવાવણ્યકનું વર્ણન કરતાં શ્રી અનુયોગદ્વારસૂત્રમાં ફરમાવ્યું છે કે-જે સાધુભગવંતાદિ આવશ્યકસૂત્રના જ્ઞાતા છે અને તે જ્ઞાનથી ઉત્પન્ન થયેલા સંવેગને લઈને વિશુદ્ધ પરિણામને ધારણ કરનારા ઉપયોગવાળા છે તે સાધુભગવંતાદિને ભાવાવશ્યક કહેવાય છે. સામાન્ય રીતે વિવક્ષિત ભાવના જ્ઞાતા એવા, તેના ઉપયોગવાળા પૂ. સાધુભગવંતાદિ આગમને આશ્રયીને ભાવ છે. ભાવ અને ભાવવાનને કથંચિદ્ અભેદ હોવાથી એ વિવક્ષા છે.
નો-આગમને આશ્રયીને ભાવાવશ્યક ત્રણ પ્રકારનું છે. લૌકિક, ફુપ્રાવચનિક અને લોકોત્તર. સવારે તેમ જ સાંજે લોકો મહાભારત અને રામાયણ વગેરે વાંચે છે,
