________________
૧૧
કર્મની પૂર્વભૂમિકા વિષમતા સમજાઈ જાય તેમ છે. દેખાતી તકરાર અને વિસંવાદો પાછળની એકતા દષ્ટિગોચર થાય છે અને સ્વીકારને માર્ગ નજરે દેખાય છે.
એટલે, આત્મા છે, આત્માને પરભવ છે, એમાં પલટભાવ થયા કરે છે, છતાં એમાં અનેક અંશે સ્થાયી છે. એના તફાવતના ખુલાસા સમજી સમજાવી શકાય તેવા છે અને એમાં ઘણું સમજવા યોગ્ય છે. એટલી પૂર્વભૂમિકા બાંધીને આપણે કર્મને સિદ્ધાંત સમજવા યત્ન કરીએ. આત્મસિદ્ધિ કે પરભવની વાત પર અન્ય પ્રસંગે ચર્ચા કરીશું. નય–પ્રમાણુવાદ સમજવા અન્યત્ર પ્રયત્ન થશે, પણ એ છે એટલે નિર્દેશ કરી આગળ વધીએ. એ પ્રત્યેક વિષય ઘણો રસપ્રદ છે, તે તે વિષયને યોગ્ય સ્થાને ચર્ચવામાં આવશે. અહીં કર્મને સિદ્ધાંત સમજવાનું છે. પ્રસ્તુત બાબત ઉપર હવે આવી જઈએ.
