________________
૧૪૪
જૈન દષ્ટિએ કમર એ. એણે દારિક સંઘાતનના એક જેરે ઔદારિક પુદુગળે એકઠાં કર્યા હોઈ તેનાથી ઔદારિક શરીરનું બંધન કર્યું અને દારિકનાં અંગોપાંગો બાંધ્યાં. આમાં સંઘાતન, બંધન અને અંગોપાંગની પ્રકૃતિને ઉપયોગ થયે. એ શરીર બાંધવા માટે તૈયુ અને કાશ્મણ શરીરની તે જરૂર છે જ એટલે એણે તૈક્સ અને કાર્ય સંઘાતના અને બંધનના પ્રકારનો ઉપયોગ કર્યો. અને તૈજસુ-કાશ્મણને ઉપર જણાવ્યું તેમ અંગે પગ તે છે જ નહિ એટલે એણે અંગોપાંગ બંધન અને સંઘાતનમાંથી કઈ કઈ પ્રકૃતિને ઉપયોગ કર્યો તે મનમાં ગણી લેવું અને ધ્યાનમાં રાંખવું કે હેમચંદનું હજ તે શરીર જ બંધાણું છે, તેમાં આકાર, સંસ્કાર વગેરે ઘણું બાકી છે. અને હેમચંદભાઈ મનુષ્ય છે એ પણ ધ્યાનમાં રાખવું. હવે હેમચંદભાઈને વધારે પરિચય કરવા માટે કર્મપ્રકૃતિને વધારે ઓળખીએ..
૭. સહન નનામ-મનુષ્ય અને તિર્યંચના ઔદારિક શરીરનાં હાડકાંની રચના અને એના સાંધાઓને મેળ બહુ મહત્વને ભાગ ભજવે છે. મન પર કાબૂ લાવવા માટે મજબૂત શરીર જોઈએ. સખળડખળ હાડકાં હોય તે એકાગ્રતા પૂરી ન થઈ શકે. હાડકાંના સાંધાઓને અંગે પ્રથમ ત્રણ શબ્દોને જાણી લેવા જરૂરી છે. આપણાં અત્યારનાં શરીરનાં હાડકાં તે એકબીજા સાથે લગાડેલાં હોય છે, પણ ખૂબ મજબૂત શરીરનાં હાડકાં તે બન્ને બાજુએ આકરાં બંધને બાંધેલાં હોય અને તેમને પકડી રાખવા તેમની ઉપર એક નાનું બાષભ” નામનું ત્રીજું હાડકું હોય છે, એ ત્રણેને ભેદે તેવી જેવી હાડકાની જે ખીલી હોય તેને “વજ' કહેવામાં આવે છે, અને બન્ને બાજુના મર્કટબંધને “નારા કહેવામાં આવે છે. મર્કટબંધ એટલે મજબૂત પકડ. વાંદરી એક ઝાડથી બીજા ઝાડ પર ઠેકે ત્યારે તેનું બચ્ચું તેને પેટેથી પકડી રાખે તેવે આકરે જે બંધ હોય તેને મર્કટબંધ કહેવામાં આવે છે, એમાં એક હાડના છેડા બીજા હાડના છેડાને વળગી રહે છે. બે હાડકાંની ફરતે.
