________________
नमोऽस्तुते महादेवी त्यागमूर्तिं तपस्विनी
ભગવાન મહાવીરે કરેલી ચવિધ સ ંધની સ્થાપના, સધસમસ્તને તીથરૂપ માનીને “ નમા તીત્યસ કહીને દેશનાર ંભે કરેલું સંધનું બહુમાન અને લગભગ અઢી હજાર વર્ષની વિષમ કાળ—ખીણુમાંથી સતત વહેતી આવેલી સધની પરપરાગત ગૌરવગાથા, ભારતીય ઇતિહાસના એક મેટા મહિમા છે. જૈતાની જેમ બૌદ્ઘોમાં પણ સધની પ્રણાલિકા અને બહુમાન છે—સંઘનું શરણુ રાજની પ્રાથનાની વસ્તુ ગણાય છે. ખન્ન શ્રમણુસ ંધ નામથી ઓળખાય છે. પણ જૈન અને બૌદ્ધ સધ વચ્ચે મૌલિક તફાવત છે. બૌદ્ધ સધ ચતુવિધ નથી-એ ખુËપ્રધાન સાધુઓને જ છે. જૈન સધ શ્રમણુપ્રધાન–જિનપ્રવચનપ્રધાન હોવા છતાં સાધુ-શ્રમણની સાથે સાધ્વી, શ્રાવક અને શ્રાવિકાના પણ એમાં સમાવેશ થઈ જાય છે. સાધુ અને સાધ્વી એટલે કે ત્યાગીતપસ્વીઓની સાથે શ્રાવક્રા અને શ્રાવિકા પણુ સંધની પ્રતિષ્ઠામાં એક સરખા ભાગીદાર છે. શ્રમયુગમાં વેદવિહિત ચાણની પ્રથા તે! સૌંને સત્વહીન ખની ગઇ હતી.. બ્રાહ્મણે અને ક્ષત્રિયેા વચ્ચે સંધર્ષણુ શરૂ થઇ ગયું હતું. ઠેકઠેકાણે ધંધાદારીઓની શ્રેણીઓ અને વર્ગો ડુટી નીકળ્યાં હતાં, ત્રેવીસમા તીથકર શ્રી પાર્શ્વપ્રભુએ સધન્યવસ્થા તા પ્રવર્તાવેલી પણ મહાવીર પ્રભુના સમય સુધી પહોંચતામાં, માત્ર ૧૫૦-૨૦૦ વર્ષના ગાળામાં જ છિન્નભિન્ન થ ગઇ હતી. પાર્શ્વપ્રભુના સમ શ્રમણા અને દેશી
""
