________________
૪ ૧૦૬:
રૂધિરરસ્તા
વિદ્યાથી ભોગભૂચિમાં પહોંચાડે અને સીતા નદીમાં સ્નાન કરાવે તે કદાચ મારો આ દાહ શમે.”, - હરિચંદે પિતાને એ છેલ્લો મને રથ પાર પાડવાનો નિશ્ચય કર્યો.
(૩) • વિધાતાનું વિધાન અટલ જ રહ્યું. મહારાજા અરવિંદને દાહ સમાવવામાં સીતા નદીનું જ્ઞાન પણ નિષ્ફળ નીવડયું. આ બીમારી તો અનિવાર્ય બની : પણ ઘડીભર એ બીમારી ભૂલાય તે માટે હરિચંદ મહારાજાની સામે રોજ રોજ નવા નવા : અભિનયો-નવા ખેલ તમાસા ભજવાય એવો પ્રબંધ કર્યો. એક પળ પણ મહારાજાનું મનરંજન થઈ શકતું હોય તો એટલો પ્રયોગ અજમાવી જે. '
યુવરાજની એ યાજના કંઈક ફળીભૂત થતી દેખાઈ. એક વાર એવું બન્યું કે મહારાજા પલંગમાં બેઠા હતા તેનાથી થોડે જ દૂર બે કોકિલાઓનું દૂધ ચાલતું હતું. એક કેમિલા બીઝને મહાત કરવા-જમીનદોસ્ત કરવા પિતાનું બળ અજમાવતી હતી. જીવનને ઘણો મોટો ભાગ યુદ્ધમાં વિતાવનાર મહારાજાને એ તમાસો બહુ ગમ્યો. યુદ્ધ-ધ-સંહાર જગદુંવ્યાપી છે એ જોઈને એમને થોડું આશ્વાસન પણ મળ્યું!
કોકિલાઓ ખરા દિલથી લડતી હતી. માણસને મન ભલે તમાસો હેય પણ એ પંખીઓ તે જાણે કે વેર વાળવા જ લડતા હતા. થોડી વારે જબરી કોકિલાએ નબળીને લેહીલુહાણ કરી દીધી. ઘવાયા છતાં એ પિતાનું છેલ્લું બળ અજમાવતી હતી. પાંખના ફફડાટ અને ચાંચના પ્રહાર શસ્ત્રાસ્ત્રના ઝણઝણુટ અને યોદ્ધાના આઘાત પ્રત્યાઘાત જેવા જ લાગતા હતા.
એટલામાં પેલી ઘવાયેલી કોકીલાના લેહીનું એક ટીપું ઉડીને મહારાજાના ઉઘાડા દેહ ઉપર પડયું.
