________________
સમ્યગદર્શન એઓ વિરહ કુજ, એગ ચ પવરણું ! અસંજમેં નિયત્તિ ચ સંજમેં ચ પવરણું ઉ૩૧રા
સર્વજ્ઞ ફરમાવે છે - “એકમાં વિરમે અર્થાત નિવૃત્ત થાએ, બીજામાં પ્રવૃત્ત બને. અસંયમથી એટલે કે વિષય કષાયથી નિવૃત્ત બને, અને સંયમમાં એટલે કે રત્નત્રયી રૂપ જ્ઞાન-દર્શન-ચારિત્રરૂપી મોક્ષમાર્ગમાં પ્રવૃત્તિ કરે.” -વીતરાગ બનવાને આ રાજમા સમ્યગદષ્ટિ જીવને હોય છે, તેથી સમ્મદંશી ન કઈ પાર્વ' અર્થાત સમ્યગુદષ્ટિ કઈ પાપ કરે નહિ – એમ શાસ્ત્રમાં કહ્યું છે. કારણ સંસારમાં રહેવા છતાં કર્તાભાવ નથી તેથી અશુભ પાપકર્મ બંધાતા નથી. સમ્યગ્રદષ્ટિનું લક્ષ્યબીંદુ સંસાર નહિ, પણ મેક્ષ જ હોય છે. તેથી તેની બધી પ્રવૃત્તિ આત્મહિતાર્થે થાય છે. એટલે જ પાંચમે બેલ મેક્ષ કહ્યો. (૫) અમૃતત્વ અર્થાત્ આત્માને મોક્ષ છે -
પદાર્થ (દ્રવ્ય) માત્રને બે પ્રકારના સંબંધ હોય છે (૧) સમવાય સંબંધ અને (૨) સંગ સંબંધ. પદાર્થની સાથે જે ગુણેને સંબંધ છે જેમકે સાકરની સાથે મીઠાશ, ગળની સાથે ગળપણ, કારેલા સાથે કડવાશ, આત્માની સાથે જ્ઞાનાદિ ગુણે તે “સમવાય” સંબંધ છે. તે સંબંધ અનાદિ અનંત શાશ્વતે છે. પણ દ્રવ્યને પરપદાર્થ સાથે સંબંધ જેમકે સોનાને માટી સાથે, દુધને પાણી સાથે, જે સંબંધ છે તે “સંગ સંબંધ છે. તેવી રીતે જીવ
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
