________________
es
मुहूर्त्तदशकं भुक्त्वा विधुर्भागांश्च विंशतिं ।
पुष्यस्य सप्तषष्ट्युत्थान् याम्यावृत्ती: प्रपद्यते ॥ ६०६ ॥
इत्ययनप्रकरणं
ब्रूमः षण्णामथर्त्तीनां स्वरूपं किंचिदागमात् । सूर्यसंबंधिनस्ते स्यु-श्चंद्रसंबंधिनोऽपि च ॥ ६०७ ॥ सार्द्धास्त्रिंशदहोरात्रा एको मासो विवस्वतः । ताभ्यां द्वाभ्यामहोरात्रा एकषष्टिऋतू रवेः ||६०८॥ ऋतु: प्रावृड्भवेदाद्यो वर्षारात्रो द्वितीयकः । शरदाख्यस्तृतीयस्स्या-तुर्यो हेमंतसंज्ञकः ॥ ६०९॥ वसंत : पंचमः ख्यातः षष्ठो ग्रीष्मः प्रकीर्त्तित: I षडेते ऋतवः ख्याता युगे त्रिंशद्भवंति ते ॥ ६१० ॥ उक्तं च ज्योतिष्करंडके
पाउस वासारतो सरओ हेमंतवसंतगिम्हा य ।
तत्रापि
-
एए खलु छप्पि उऊ जिणवरदिट्ठा मए सिट्ठा ||६११ || प्रथमाषाढराकायाः प्रारभ्यैषामुपक्रमः ।
भवंति त्रिंशतैभिश्च यथोक्ता युगवासराः ॥ ६१२॥
તેમાં પણ ચંદ્ર પુષ્ય નક્ષત્રના દશ મુહૂ અને સડસઠીયા વીશ ભાગ (અંશ)ને ભોગવ્યા પછી दक्षिणनी आवृत्ति श३ ४२ छे. ०. हीत जयन प्रहर
હવે આગમમાં કહેલું છએ ઋતુનું કાંઈક સ્વરૂપ કહીએ છીએ—તે ઋતુઓ સૂર્યને તથા ચંદ્રને साश्रयीने प्रवर्ते छे. ५०७.
કાલલોક-સર્ગ ૨૮
સાડીત્રીશ રાત્રિદિવસનો એક સૂર્યમાસ થાય છે. તેવા બે માસનો એટલે એકસઠ રાત્રિદિવસનો खेड सूर्य ऋतु उहेवाय छे. ५०८.
તેમાં પહેલો પ્રાવૃo ઋતુ, બીજો વર્ષા ઋતુ, ત્રીજો શરદ ઋતુ, ચોથો હેમંત ઋતુ પાંચમો વસંત ઋતુ તથા છઠ્ઠો ગ્રીષ્મ ઋતુ કહ્યો છે. આ છ ઋતુઓ કહ્યા છે, તેવા એક યુગમાં ત્રીશ ઋતુઓ આવે 9.506-990.
ते विषे भ्योतिष्टुरंऽऽमां उधुं छे - "आवृष, वर्षारात्र, शरह, हेमंत, वसंत ने ग्रीष्म आ नेिश्वरोखे भेयेला छे, ते में ह्या छे. ११."
छ ऋतु
પ્રથમ અષાઢ માસની પૂર્ણિમાથી પ્રારંભીને ઋતુઓની શરૂઆત થાય છે અને તેવા ત્રીશ ૠતુઓથી प्रथम उडेला खेड युगना (१८३०) द्विवसो थाय छे. १२.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
