________________
( ૨ ) ઢોwવારા .
[ सर्ग १२ एवं च-असंख्येयतमा पंक्तिरसंख्येयप्रदेशिका ।
लोकान्तं स्पृशति द्वाभ्यामन्ताभ्यां भृशमायता ॥६३ ॥ ततो लोकस्य वृत्तत्वात्प्रतिपंक्तिप्रदेशको । हीयेते तेन लोकान्ते पंक्तिश्चतुःप्रदेशिका ॥ ६४॥ एकतो द्विप्रदेशत्वं चतु:प्रदेशतान्यतः । ततो हि मुरजाकारो भवेल्लोकदिशामिह ॥ ६५ ॥ एकतो यस्य संकीर्णं मुखं पृथुलमन्यतः । स मृदंगविशेषः स्यान्मुरजेति प्रसिद्धिभाक् ॥ ६६ ॥ यथैकस्मिन् खप्रतरे भाविता मुरजाकृतिः । सर्वेष्वपि प्रतरेषु तथा भाव्या दिगाकृतौ ॥ ६७ ॥
शकटो/स्थिताः किंचालोकव्यपेक्षया दिशः। तुंडं तु शकटस्यास्य रुचकोपरि भाव्यताम् ॥ ६८॥
બીજી પંક્તિમાં ચાર દિપ્રદેશ છે. અને એવી રીતે દરેક પંક્તિમાં બન્ને પ્રદેશ વધતા છે. ૬૨.
એમ હોવાથી, અસંખ્ય આકાશ પ્રદેશને લઈને, પંક્તિઓ પણ અસંખ્ય છે. એમાંથી છેક છેવટની પંક્તિ પોતાના બે છેડાવડે લેકના અન્ત એટલે છેડાને સ્પશીને રહેલી છે. ૩.
વળી લોક વર્તુળાકાર–ગોળ હોવાથી આગળ જતાં પંક્તિએ પંક્તિએ બન્ને પ્રદેશે. ઘટતા આવે છે અને તેથી લેકને અંતે રહેલી પંક્તિ ચાર પ્રદેશની થઈ રહે છે. દ૪.
એવી રીતે એક તરફથી ક્રિપ્રદેશના અને બીજી તરફથી ચતુ:પ્રદેશતા થઈ તેથી લોકદિશાઓનો “ અરજ” જે આકાર થાય છે. ૬૫.
જેનું મુખ એક તરફ સાંકડું અને બીજી બાજુએ પહેલું હોય એવા મૃદંગને “મુરજ” કહે છે. દ૬.
એક આકાશપ્રતરને વિષે જેવી મૃદંગની આકૃતિ કહી તેવીજ સર્વપ્રતરને વિષે દિશાઓની પણ સમજી લેવી. ૭. - અલોકની અપેક્ષાએ દિશાઓ, ગાડાની ઉધની જેમ રહેલી છે. તેમાં ગાડાનું મુખ ચકની ઉપર રહેલું ભાવવું–કઃપવું. ૬૮. - ૧ જે લેક તું લાકારે છે તો બંદુકની ગણત્રીમાં દરેક પંક્તિએ તદ્દગુણ કેમ કર્યા ? તદ્દગુણ બંદુક તો ચોરસ લેક હોય તો જ હોઈ શકે ? તરવે બહથતગમ્ય.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
