Bharatiya Asmita Part 1

SR No.: 005144
Original Sutra Author: N/A
Author: Nandlal B Devluk
Publisher: Yogesh Advertising Service Bhavnagar
Publication Year: 1972
Total Pages: 1228
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 104 MB

Page 700

७२२
ભાતની ગણતરી પ્રમાશે બીજી યોજના દરખ્યાન રૂ. ૪૮૦૦ કરોડનું રોકાણ કરવાનું નક્કી કરવામાં આવ્યું હતું. આ ઉપ
રાકાણની દૃષ્ટિએ જેમ શરૂઆતમાં યાજનાનું કદ રૂા. ૨૦૬૯ કરોડ રાખવામાં આવ્યું હતું. તે પાછળથી વધારીને રૂા. ૨૦૦૯ કરોડનું કરવામાં આવ્યું હતું. પર ંતુ યોજના પુરી થઇ ત્યાં સુધીમાં ખરેખર ખર્ચ રૂ।. ૧૯૬૦ થવા પામ્યું હતું. આઝાદીને ઢાંકણે આપણે કૃષિક્ષેત્ર (ખાસ કરીને અન્ન સમસ્યાની ) મુશ્કેલી અનુભવતા હતા. આ કારણસર પ્રથમ યેાજનાના મેાટા હિસ્સા લગભગ ૪૨.૧% કૃષિક્ષેત્રે વાળવાનું નક્કી કરવામાં આવ્યું. જી ખા ગાળામાં ખાપ મૂડીની અછત અને તીવ્ર બેકારીની મુશ્કેલી અનુભવતા હોવાર્થી ઝડપી ઉદ્યોગીકરણને માર્ગે જવાનુ તત્કાળ પુરતું બંધ રાખવામાં આવ્યું હતું. કૃષિક્ષેત્ર ઉપરાંત યાજના ખ`ના સારા એવા હિસ્સા સિંચાઈ, વીજળી, માગે અને રેલ્વે જેવા ક્ષેત્રામાં વાળવામાં આવ્યા હતા. આાવેજન પંચના શબ્દોમાં જોઈએ તા પ્રથમ યોજનાને અંતે અંત ંત્રને નોંધ વિકાસ થવા પામ્યા હતા. ભારતીય કૃષિક્ષેત્રે વિકાસ માટે નક્કી કરેલાં લક્ષ્યાંકા પણ વટાવી દીધાં હતા. પ્રથમ યોજનાનો પ્રથમ માં અનાજની ભારે ભાયાતને કારણે દેશની બેયુની સુવા ૩૫. ૧૪૨ કરોડ જેટલી ખાધવાળા દેવા પામી હતી. પરંતુ પ્રથમ યાજના દરમ્યાન અનાજના ઉત્પાદનમાં ૨૯.૮ નો વધારો થતાં ભાપણી અનાજની આયાત કરવા માંડી હતી. ાંત ખાનગી ક્ષેત્રે . ૨૦૦૦ કરોડનું ચી શ્રધા બાજ હતા. છેવટે છેલ્લા વર્ષે અનાજના વિદેશી વ્યાપાર ખાતે રૂા. ૬ હતા. પરંતુ છેવટના દાજ પ્રમાળું જાહેર ક્ષેત્રે થયેલ નુ કરોડની પુરાંત રહેવા પામી હતી. સમગ્ર રીતે જોઇએ તેા કૃષિક્ષેત્રે કુલ પ્રમાણ રૂા. ૪૬૦૦ કરોડ જેટલું થવા જાય છે બીજી યાજ*૧*૫૬ થી ૧૯૫૫-૫૬ ના ગાળામાં ૧૯ વિકાસ સિરામાં કૃષિ વિકાસ અને કોમ્યુનીટી ડેવલપમેન્ટ પાછળ ૧૧% ની થયા હતા. અનાજનું ઉત્પાદન ૧૯૫૫-૫૬ માં વધીને લગભગ રકમ જાને ઉઘોગેડ અને ખનીજ વિકાસ પાછળ ૨૧ કમ ખ ૫૦ લાખ ટન જેટલું’ આ પામ્યું હતુ. ઉદ્યોગોની વાનુ નકકીરવામાં આવ્યું હતુ. યોજના પુરી થઈ ત્યારે આપણું ધારેબા બાબતમાં પણ વિકાસની ગતિ મધ રહેવા પામી ન હતી. ૧૯૪૬= શાકને પહોંચી વળી શકયા નિહ. પરિણાને બાપી વિદેશી અનાજની * ખાંડ ના શ્રૌધોગિક વિકાસના આંક ૧૯૫૦-૫૧માં ૧૩૭ આયતા વધારવી પડી. અનાજ અને ખીજી આયતામાં જેઠવા હતા તે વધીને ૧૯૫૪-૫૫માં જ ૧૯૯૮ જેટલો ચા મારા વધારા થવાથી આપણી જેમ કેતુની તુલાએ બામનું પારા પામ્યા હતા. ૧૯૫૫-૫૬માં હિન્દુસ્તાન કેબલ્સ, હિન્દુસ્તાન મશીન વધુ ગંભીર બનતા આપણી સમક્ષ વિદેશી હુંડીયામણુની સમસ્યા ફૂલ્સ, પેનેસીલીન ફેકટરી જેવા જાહેરક્ષેત્રના એકમેા ઉભા થવાની ઉભી થઇ. એમાંથી છેક હજી સુધી આપણે બહાર નીકળી શકયા શરૂઆત થઈ ચૂકી હતી. ૧૯૫૫માં ભારતની એ અગ્રગણ્ય પેટ્રો- નથી. ખીજી બાજુ ભારે ઉદ્યોગેામાંના રાક ણમાં વધારા થતા આ લીયમ રીફાઇનરી ઉભી કરવામાં આવી. પ્રથમ યાજનામાં વિદેશી ઉઘોગામાં ઉંચા મૂડી ઉત્પાદન આંક (Capital out-put ratio) સહાયની ઓછી મહૃદ છતાં મહદ્ અંશે દેશની આાંતરિક ખચતા દ્વારા જ અર્થતંત્રમાં મુડી રોકાણ કરવામાં આવ્યું હતું. પ્રથમ ને કારણે લોકોની નાણાકીય આવક માં વધારો થવા લાગ્યો. તેની યેાજનાને અ ંતે દેશની મહત્વની મુશ્કેલીઓ! ખાસ કરીને અનાજની સાથે આ ઉદ્યોગોના ઉત્પાદન માળા (Gestion Period) લાંખે હાવાથી. ઉત્પાદનમાં ઝડપથી વધારો થઇ શકયા નહિ. અને મુશ્કેલી આપશે દૂર કરી શકયા હતા. આ ગાળા દરમ્યાન શ. પરિણામે વધતી જતી માંગને સતાવી શકે એ રીતે પૂરવો બાર ૪૨૦ કરોડ જેટલી રકમ ખાધપૂરક નાણાત્રિ દ્વારા ઉભા કરવામાં આવી શકતા ન હતા. આથી દેશમાં ભાવસપાટીમાં ઝડપથી વધારા આવ્યા હોવા છતાં દેશમાં ભાવ સપાટી ૧૯૫૦-૫૧ની સરખામણીમાં થવા લાગ્યા હતા. ખીજી યોજનાને અ ંતે પ્રથમ યોજનાના અંત ૧૯૫૫-૫૬માં ૧૮% જેટલી નીચી રહેવા પામી હતી. આમ પ્રથમ યોજનાના તબક્કાને આપશે. સ્થિરતા દારા આર્થિંક વિકાસને ગિક કાચામાલની તંગીને કારણે ઉદ્યોગોના વિકાસ પણ મંદ રહેવા કરતા ૩૫% જેટલી ભાવ-સપાટી ઉંચી હતી. આ ઉપરાંત ઔદ્યપામ્યા હતા. બેંક બાજુ કૃષિ-દશમાં ધાર્યો વધારો થયો નહી. ત્યારે ખીઝ બાજુ વિદેડિયાભગની તા ને કાર, સ્કોવોગિક કાચા માલની આયાતો વધારી શકાઈ નહિ. આ પ્રમાણે બીજી યોજનામાં ભારે અને મૂડી પ્રધાન ઉદ્યોગો ઉપર ભાર મા વાધી વધતા જતા શ્રમના પૂવડાને કામ લગાડી શકાયો નહિ. આથી બેકારીની સમસ્યા પણ વધુ ગ ંભીર બનવા પામી હતી.
તબક્કો ગણાવી શકીએ.
બીજી યોજના :
ભારતીય અસ્મિતા
મારી લીધું હોય એમ માની લઇને બીજી યાજનામાં આપણે પ્રથમ યાજના દરમ્યાન ઉભા કરવામાં આવેલ પાયાને મજબૂત કરવાને બદલે ઝડપી ઉદ્યોગીકરણ તરફ નજર દોડાવી. કર૧૯૫૬ની નવી ઔદ્યોગિક નીતિના સંદર્ભમાં ભારતીય ત બને અથ ઝડપી ઉદ્યોગીકરણને માર્ગે વાળવાને સંકલ્પ કરી લીધા, અને એ અનુસાર બીજી યોજનામાં ભારે, પાયાના અને માપ ઉદ્યોગોને વધુ મહત્વ આપવામાં આવ્યું. પરંતુ આપણી આ કરણાભા અને ગતરી સાચી નીવડી ના બને. બીજી મોજનાને તે આપણી સમક્ષ અનેક સમસ્યા ખડી થઈ . સમાજવાદી ગઈ. ઢબની સમાજ રચના ઉભી કરવાના આશયથી ઘડવામાં આવેલી ખીજી યોજનાના મુખ્ય ઉદ્દેશા લેાકેાના જીવન ધોરણમાં સુધારા ભાષા, રાષ્ટ્રિય ભાવકમાં ઝડપી વધારો, ભાવે અને પાયાના ઉદ્યો ભાસ્તાષાના વિકાસ સાથે ઝડપી ઉદ્યોગીકરણ અને આવક, સંપત્તિ અને આર્થિક સત્તાની વહેંચણીની અસમાનતા એછી કરવા વિગેરે
હતા.
પ્રથમ યાજનામાં આપણને જે સફળતા મળી એનાથી ઉત્સાહી બનીને આપશે બીજી યોજનાનો ભારભ કર્યો. આપણી ખસમશ્યાના તત્કાળ પુરતા ઉકેલ આવી ગયો. હાવાથી આપણે જાણે કે કૃષિક્ષેત્રે મેદાન