Page Text
________________
૪૯૮
બૃહદ્ ગુજરાત ઉખાડી નાખવા તેમણે ભગીરથ પ્રયત્નો કરેલા.
વઢવાણનો આશ્રમ ‘હરિજન સેવક સંઘને સોંપ્યો. પછી તેઓએ ફૂલચન્દભાઈ કાઠિયાવાડ રાજકીય પરિષદના મહામંત્રી મુંજપર'માં આશ્રમ શરૂ કર્યો. અને ફૂલચંન્દભાઈની સ્મૃતિરૂપે બન્યા પછી તેમની સાથોસાથ શિવાનંદજી પણ શહેરો અને 'મુંજપર’ને ‘ફૂલપર' નામ આપ્યું. ગામડામાં ઘૂમવા લાગ્યા. લોકો તેમને રામલક્ષ્મણની જોડી તરીકે ઈ. સ. ૧૯૪૮માં સૌરાષ્ટ્રના એકમ વખતે શિવાનંદજીએ ઓળખતા. ઇ. સ. ૧૯૨૭માં રેલસંકટ વખતે સંકટગ્રસ્તોને મદદ લોકસેનાની સરદારી લીધી. નાનાં નાનાં રજવાડાંઓનો કબજો કરવા રાતદિવસ ગામડાંમાં ઘૂમ્યા હતા. ઇ. સ. ૧૯૨૮માં સંભાળ્યો. રાજા પ્રજા બન્નેની વચ્ચે સ્વામીજી સત્યાગ્રહી વિજેતા બારડોલી સત્યાગ્રહ વખતે તેઓ વાલોડ સ્વયંસેવક દળના સરદાર તરીકે ઊભા રહ્યા. ઝાલાવાડની પ્રજાએ વિજયનાદથી સત્કાર હતા. ત્યાંથી ધરપકડ કરીને નવ માસની સજા સાથે સાબરમતી કર્યો. “સ્વામી શિવાનન્દજીની જય', વઢવાણ રાજયના જેલમાં પૂરેલા. ઇ. સ. ૧૯૨૯ના ખાખરેચી સત્યાગ્રહમાં રાજયની કાઉન્સિલર તરીકેની જવાબદારી વહન કરી. દુષ્કાળ રાહત દમનનીતિના ભોગ બનતાં, કડકડતી ઠંડીમાં મધરાતે જંગલમાં કામોમાં ગામેગામ ઘૂમતા. તેમને મૂકી આવેલા, ત્યાં ઠંડી અને મારના કારણે બેભાન થઈ
- સૌરાષ્ટ્રમાં ગિરાસદારીનો પ્રશ્ન આવ્યો. “ખેડે એની ગયેલા. ધોળ, મોરબી અને પ્રાંગધ્રા સત્યાગ્રહ વખતે
જમીન’ એ સિદ્ધાંત સ્વીકારાયો. બહારવટિયાઓ ઊભા થયા. ફૂલચન્દભાઈના મુખ્ય સાથીદાર તરીકે સ્વામીજી ઉપર રાજયની
સ્વામીજી ગિરાસદારો અને ખેડૂતો બન્નેને સમજાવવાનું કામ તો કરડી નજર રહેતી. જેલના અસહ્ય જુલમો તેમણે વેઠ્યા.
કરતા હતા. પરંતુ તેઓ શ્રમિક ખેડૂતોના પક્ષે હતા. નબળા વર્ગને ઇ. સ. ૧૯૩૦ના નમક સત્યાગ્રહ વખતે સ્વામીજી પક્ષે હતા. વઢવાણમાં સૈનિકોની છાવણીનું સંચાલન કરતા હતા. મીઠાની
તેમને ખ્યાલ તો આવી ગયેલો કે તોફાની તત્ત્વો તેમનો હેરફેર બદલ પકડીને રાજકોટની એજન્સી જેલમાં બે માસ રાખેલા.
જાન લેવા માગે છે પરંતુ રક્ષણ માટે કદીયે વિચાર્યું નહિ. ૨૮-૪ગાંધી - ઇરવીન કરાર નિષ્ફળ જતાં ઈ. સ. ૧૯૩૨માં ફરી લડત
૧૯૫૧ સાયં પ્રાર્થના કરીને આશ્રમમાં દરવાજા પાસે સ્વામીજી શરૂ થઈ. સ્વામીજીની ધરપકડ થઈ. પહેલાં સાબરમતી જેલમાં પછી
સૂતા હતા. મધરાતે બંદૂકની ગોળીએ વાતાવરણની શાંતિ હરી વીસાપુર જેલમાં રાખેલા. જેલમાં સેવામય જીવન ગાળતા અનોખા
લીધી. સ્વામીજીએ “ઓમ સચ્ચિદાનંદ'નો ઉદ્ગાર કર્યો. દાક્તરી સૈનિક સ્વામીજીએ કેદી મિત્રો બનાવેલા. જેલના અનુભવોની
સારવાર કારગત ન નીવડી. સ્વામીજીનો અમર આત્મા ચૈતન્ય તેમણે નોંધ રાખેલી. તેમને મન જેલ અને આશ્રમ સરખા હતા.
તત્ત્વમાં લય પામ્યો. તેમની અજોડ દેશભક્તિ અને વીરોચિત મૃત્યુ વિસાપુરમાં તેમની તબિયત લથડતાં શ્રી ફૂલચન્દભાઈ અને
એ જ તેના જીવનનું ખરું તત્ત્વજ્ઞાન બતાવનાર નીવડ્યું. શ્રી. ભોગીભાઈ પરીખ (તેમના ભત્રીજા) તેમને વઢવાણ લઈ આવ્યા.
ઢેબરભાઈએ અંજલિ આપતું કહેલું કેઃ “શિવાનંદજી સૈનિક હતા. રાજકોટ સત્યાગ્રહમાં એક વર્ષની સજા દરમ્યાન જેલમાં
સૈનિકની અદાથી ગોળી ઝીલીને હસતા હસતા ગયા છે.” પારાવાર કષ્ટો વેઠ્યાં. ઇ. સ. ૧૯૪૨ના આખરી સંગ્રામમાં તેમને પહેલેથી જ પકડી લેવામાં આવેલા. જેલને તેમણે આશ્રમ બનાવી
સ્વામીજીનું જીવન એકરંગી હતું. સેવા અને સ્વાર્પણને
સમર્પિત શિવાનંદજીએ “સ્વામી' ઉપનામને સાર્થક કર્યું હતું. શ્રી દીધેલો.
ફૂલચન્દભાઈ અને ચમનભાઈની સમાધિ પાસે તેમની સમાધિ સ્વામીજીના આત્માને ભગવો રંગ નાનપણથી જ લાગેલો
રચવામાં આવી. ત્યાં તેમનો જીવનમંત્ર કોતરવામાં આવ્યો. હતો, ક્યારેક સંન્યાસીનો ભગવો વેશ ધારણ કરી લેતા. હિમાલય
‘કિસ્મત ક્યાંથી ભારતહિત કાયા ઢળે રે.” દર્શનની ઝંખના સ્વાતંત્ર્ય સંગ્રામમાં જોડાવાને કારણે બહુ પાછળથી પાર પડી. તેમણે પહેલીવાર ગંગોત્રી, જમનોત્રી, કેદાર
એક નિષ્ઠ મૂક સેવક અને બદ્રીનાથ વગેરે સ્થળે તીર્થાટન કર્યું. પ્રવાસનોંધમાં આ વિરાટ લક્ષ્મીશંકર નાગરદાસ પાઠક દર્શનનું વર્ણન અને બ્રહ્માનંદ તથા પ્રકૃતિ સાથેની એકરૂપતાનો અનુભવ આલેખાયેલો છે. બીજીવાર કાશી, અયોધ્યા વગેરે
ઇ.સ. ૧૯૨૮માં પોરબંદર પાસે છાયામાં ગાંધી આશ્રમ ઉત્તરનાં સ્થળો અને દક્ષિણ ભારતનાં તીર્થસ્થાનોની યાત્રા કરી. રા.
શરૂ થયો ત્યારે છાયાના અંત્યજ ભાઈ-બહેનોને સંબોધીને શ્રી
ફૂલચન્દભાઈ શાહે પત્ર લખેલો, શ્રી ચમનભાઈ વૈષ્ણવ અને શ્રી ફૂલચન્દભાઈ શાહના અવસાનનો અસહ્ય ફટકો પડ્યો. પણ સ્વામીજીએ જીવન
વહાલાં ભાઈ-બહેનો, સાથીઓના વિયોગ પર આંસુ સારીને બેસી ન રહેતાં તેમનાં અધૂરાં તમારું સદભાગ્ય તો વિશેષ છે કારણ તમારી સેવા કરનાર કાર્યો પૂરાં કરવા કર્મયોગીની અદાથી રચનાત્મક કાર્ય કરતા રહ્યા. ભાઈ રામનારાયણ અને તેના મોટાભાઈ (લક્ષ્મીશંકરભાઈ)
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005143 |
| Book Title | Bruhad Gujarat Pratibha Darshan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Nandlal B Devluk |
| Publisher | Arihant Prakashan |
| Publication Year | 2003 |
| Total Pages | 844 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 40 MB |