Page Text
________________
| ન્યૂ ગુજરાતના અમિત
ભારે હરીફાઈ ચાલી. શ્રી મોતીલાલના અવસાન સાથે કંપની ગુજરાતી જનતાને અનેક નિરનિરાળી નાટયકૃતિઓ ભેટ ધરી. વિલીન થઈ.
તારીખ ૧૮ ઓકટોબર, ૧૯૨૪ની રાત્રે દીવાન' નાટકથી | શ્રી નંદુભાઈ કાળુભાઈ શાહે ગુજરાતી સાહિત્યની મશહૂર નવલ- એમણે શ્રી દેશી નાટક સમાજનો પ્રારંભ કર્યો. કવિ વૈરાટીએ આપ્યું કથા રંગમંચ પર રજૂ કરી. શ્રી આર્ય નતિક નાટક સમાજ સ્થાપી “વીરપૂજન'. પછી એમણે શ્રી વિજય નૌતમ નાટક સમાજનાં નાટકે ને જમાવી. કવિ રઘુનાથ બ્રહ્મભટે * સૂર્ય કુમારી ' નાટક આપી દંપ- ખરીદી લીધાં. ભારતર કાસમે દિગ્દર્શન સંભાળ્યું. કેમિકમાં શ્રી નિમાં ચેતન રેડવું. શ્રી વિભાકર, પ્રાધ્યાપક શ્રી ખુશાલ તલકશી કેશવલાલ કપાતર ને શ્રી આણંદજી પંડ્યા-કાઠીયાવાડી કબુતરેશાહ, શ્રી હરિહર દિવાના, શ્રી નારાયણ ઠકકુર જેવા શ્રી નંદુભાઈના મુંબઈની જનતાને ઘેલું લગાડ્યું. શ્રી વૈરાટીના “ વલ્લભપતિ એ મીઠા સ્વભાવથી આકર્ષાઈ આવ્યા. શ્રી મણિલાલ ‘પાગલ’ નું ગુજરાતના જલ-પ્રલય સહાય માટે બેતેર હજાર રૂપિયા આપ્યા. “રા'માંડલિક' ખૂબ જ વખણાયું. શ્રી નંદુભાઇએ શ્રીમતિ મંજરી' પ્રભુલાલનાં “ સત્તાને મદ’ને ‘કીર્તિસ્તંભ’ સફળ થયાં હવે સ સ્થાએ માં માસ્તર ફકીરને આમેજ કર્યો. “રાજા સંભાજી” માં શ્રી નકુભાઈ લેકમતને માન આપી સ્ત્રી ભૂમિકા માટે સ્ત્રીઓને જ રોકવા માંડી. સાચુકલા છેડાને સ્ટેજ પર લઈ આવ્યા. પરંતુ શ્રી પ્રભુલાલ દ્વિવેદી- અભિનેત્રી શ્યામાબાઈ “ સેરઠ સિંહ ' માં ચમકી. કંપનીની આવક
વે, અબળા એ, તીવણ શી એટલાય તે સતિબાની મથી કવિઓને હિ આપવાની પ્રથા અપનાવાઈ. ઈવીસન જોડીએ એને અનેક રીતે સ્મરણીય બનાવી દીધું.
૧૯૩૮ માં વિખ્યાત નાટક “વડીલેને વાંકે' ભજવાયું. મિસ મોતીશ્રી ચંદુલાલ હરગોવિંદદાસ શાહ ને શ્રી વાડીલાલ હરગોવિંદદાસ
બાઈએ સમતાની ભૂમિકા કરી. શાહે શ્રી નકુભાઈના પરિચયથી સુરતમાં શ્રી લક્ષ્મીકાંત નાટક સમાજ
- શ્રી હરગોવિંદદાસના અવસાન પછી શ્રી ઉત્તમલક્ષ્મીબોને અપૂર્વ શરૂ કરી. ઈસવીસન ૧૯૧૮માં શ્રી પ્રભુલાલ દ્વિવેદીના શ્રી શંકરાચાર્ય
હિંમત બતાવી. શ્રી મણિભાઈ, શ્રી પ્રભુલાલ ને માસ્તર કાસમ થી મંગળ પ્રારંભ કર્યો. શ્રી મોહન મારવાડી, શ્રી મુન્નીબાઈ, શ્રી
જેવાના સંપૂર્ણ સહકારથી સંસ્થાને ટકાવી. શહેરની અશાન્તિને લીધે
બે અંકી નાટિકાઓ રજુ કરવાની પ્રથા અપનાવી. શ્રી પ્રફુલ્લ દેસાઈ અબદુલ રહેમાન કાબુલી રંગમંચ પર આવ્યા. શ્રી ભગવાનદાસને શ્રી
કંપનીની કુમકે આવ્યા. તારીખ ૯ સપ્ટેમ્બર ૧૯૪૭ના રોજ વડીઅશરફખાને રંગમંચ પર સંગીતની મહેફિલો આપી અનેક આકર્ષક
લેને વાંકે ભજવી રૂા. ૧૦,૦૦૦ બંગાળ રાહત માટે આયા. નાટકની સજાન્ટ કરી. શ્રી મુંબઈ ગુજરાતી નાટક મ ડળો દેશીસન કવિ પ્રભુલાલને પૂઠી પ્રવેશ ઉજવી શ્રી જયોતીન્દ્ર દવેને વરદ્ હસ્તે ૧૯૪૭માં સમેટાઈ ગઈ
એકત્રીશ હજાર રૂપિયાની થેલી અર્પણ કરી. ગુજરાતી નાટકે શતાબ્દી “ એક અબળા” પછી શ્રી પ્રભુલાલ અને શ્રી મૂળચંદમામાએ મહત્સવ નિમિત્તે તારીખ ૨૮ નવેમ્બર ૧૯૫૨ના રોજ શંભુમેળો’ શ્રી લક્ષ્મીકાંત નાટક સમાજ છોડી, શ્રી પ્રભુલાલ શ્રી દેશી નાટક નાટિકા રજુ થઈ. અભિનેત્રી સરસ્વતી તથા શાલીની કંપનીમાં જોડાયા. સમાજને ડાળે બેસી ત્યાં રિથર થયા પણ શ્રી રઘુનાથ બ્રહ્મભટ્ટ શ્રી પ્રથમ નાટ સંમેલન વખતે ‘વડીલોને વાંકે' ભજવવામાં આવ્યું. શ્રી લક્ષ્મીકાન્ત નાટક સમાજને સાથ ન છોડ્યો. શ્રી જીવણલાલ બ્રહ્મભટ્ટ પ્રફુલ દેસાઈના “સંસ્કાર લક્ષ્મીથી રજુઆત ને સજાવટની દષ્ટિએ મળી ગયા. શ્રી વૈરાટી પણ આવ્યા. શ્રી પાગલને પણ સાથે લાવ્યા. નવાં કદમ ઉઠાવવામાં આવ્યાં. સજાવેશ ચાજના ને પ્રકાશ નિયોજન
અજાતશત્રુ', યુગપ્રભાવ', “સજજન કેણુ?' જેવાં નાટકો ભજવાયાં. આકર્ષક ને વાસ્તવિક બનાવામાં આવ્યાં. દરવીસન ૧૯૬૪માં કં૫પરંતુ ઈસવીસન ૧૯૩૮માં ક પની બંધ થઈ
નીએ પિતાને અમૃત મહોત્સવ ઉજવ્યો અત્યારે કવિ ત્રાપજકર શ્રી ચંદ્રહાસ ઝવેરીના બન્ને નિષ્ફળ પ્રયાસ પછી શ્રી પ્રાણજીવન અને શ્રી નંદલાલના નાટક ભજવાય છે. શ્રી નંદલાલભાઈના ગાંધીએ શ્રી લક્ષ્મીકાંત નાટક સમાજમાં નવું લોહી રેડ્યું. શ્રી પરમાનંદ ‘ પૈસે બોલે છે' નાટકે ખૂબ આકર્ષણ જમાવ્યું છે. ત્રાપજકરના “વીર અસલી’ નાટક સિનેમા ટાઈપનું સંગીત રજૂ કર્યું. આમ ગુજરાતના નવ તથા નાટકની રજૂઆત કરનારાઓએ માસ્તર નકર, રામપ્યારીને ફિલ્મ તારિકા સંસ્થા જેવાં પાત્રો સાથે ભારે સાહસે કર્યા. ઘણા વિક્રમે નોંધાવ્યાં. પચાસ-સાઠ વર્ષ કવિ-ચિત્રકારનું વિશ્વધર્મ' ભજવ્યું. શ્રી પ્રફુલ્લ દેસાઈને શ્રી બાબુ- પહેલાનાં હિન્દુસ્તાનમાં કરાંચીથી રંગૂન સુધી વિરરેલા પ્રદેશમાં ભાઈ ઓઝાએ પણ નાટકો આપ્યાં. પરન્તુ ઈરવીસન ૧૯૪૭માં એનો દંગ કરી દે એ રીતનાં નાકે ભજવી બતાવ્યાં. રંગભૂમિ પર પણ અસ્ત થયો.
ગુજરાતી ભાષામાં વૈવિધ્યપૂર્વક રજૂઆત કરી. શ્રી આર્ય નેતિક નાટક સમાજે પરમાનંદ ત્રાપજકરને રણગ રંગભૂમિ પર ની રજુઆતની ઢબછબ અનેક પ્રકારની યાંત્રિક નાટકથી જમાવટ કરી પણ અસહકારની ચળવળથી મુંબઈનું વાતાવરણ કરામતાથી માંડી, ગીત બાંધણી, પડદા ચિતરામણું ને તખ્તા ડામાડોળ બન્યું. અમદાવાદમાં શ્રી આર્ય નૈતિક સમાજે નવી સજાવટ આપી છે. રોનક બતાવી. માસ્તર શનિ, શ્રી મૂળજી ખુશાલ, શ્રી મેહન જનિયર એ મસ્તી મઝાન, રોનક રોશનીને એ યારી ફિશિયારી ને વગેરે કલાકારોએ શ્રી જવલાલ બ્રહ્મભટ્ટ, શ્રી મણિલાલ પાગલ ને ખુમારી-ખુવારીને કડીબદ્ધ ઇતિહાસ કે લખી શકશે ? એ માટે શ્રી નંદલાલ નભુભાઈ શાહના નાટક રજ કર્યા, ઈસવીસન ૧૯૪૨માં કલમ હશે તે દૃષ્ટિ નહિ હોય જિગર હશે તે દિલસોજી નહિ હોય; કંપની બંધ પડી
એ ચારેય હશે તો પડ્યા પોપડામાંથી સવિસ્તાર સળંગ એ રોમાંચક ખંભાતના સાહસિક સજજન શ્રી હરગોવિંદદાસ જેઠાભાઈ શાહે ઈમારત ઊભી કરી, અને તે વખતના ઝબક ભપકે મઢવા રંગીલી વ્યાપારી ખમીર સાથે નાટયક્ષેત્રમાં પ્રવેશ કર્યો. એક પણ પૈસાની આંખ નહિ હોય, એ બધું ય મળી શકશે ત્યારે જ્યાં જ્યાં આ મૂડી વગર એમણે નાટક કંપનીની માલિકી વહોરી લીધી. વ્યવહાર રંગ–મેળે જામ્યો હતો, જા મત હતો, એ દશ-બાર જગાના નામને વ્યાપારની સુરતાથી આંટ જમાવી, લાખો રૂપિયા ખર્ચા, નિશાન રહ્યાં નહિ હોય.
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005129 |
| Book Title | Gujaratni Asmita |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Nandlal B Devluk |
| Publisher | Yogesh Advertising Service Bhavnagar |
| Publication Year | 1970 |
| Total Pages | 1041 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 50 MB |