Page Text
________________
बारमो अने तेरमो सैको
३०३.
अव्यय पर्यायो मूक्या छे. 'अइभन' (आश्चर्य) पुणु-पुनः-वळी वगैरे केटलांक अव्ययो देश्य छे. एमनां जइ-जो मूळनी माहिती मळी शकी नथी. विणु-विना-वना 'किम्', अवेस्तामां 'चीम् ' उच्चारण पच्छइ, पच्छि–पश्चात्-पछी थाय छे ते विशे विचारणीय जेतुं छे. अह-अथ–जो चीम् -( खोरदेह-अवेस्ता-पृ०- एम्ब-एवम्-एम ८२) चीम् -(ते ज पुस्तक म-मा-म पृ० १३६) अहीं 'चीम् ' जाम-यावत्-ज्यां सुधी उच्चारण नोंधीने 'शुं' नी व्युत्प- पर-परम्-पण
२९२ 'शुं' ना मूळ माटे विद्वानोए ‘कीदृशकम्-कीइसअं-कीइसउं-कीशुं' पदने आधाररूपे कल्पेलुं छे. परंतु अवेस्तामा 'शुं' अर्थे ज 'चीम्' पद वपरायेलुं छे ए जोतां 'शुं'नी व्युत्पत्ति माटे विशेष गवेषणा करवी जोईए एम मने लागे छे.. __वळी, 'शु' नी पेठे 'कशुं' ना मूळ माटे पण साक्षरोमां ऊपरनी कल्पना प्रवर्ते छे त्यारे 'कशु' अर्थमां वपरायेलो एक 'किस' शब्द सूत्रकृतांगसूत्र १ श्रु. १ अ० नी प्रथम गाथामां मळे छः 'परिगिज्झ किसामवि' अर्थात् (किसां-कशु, अवि-पण, परिगिज्झ-परिग्रहरूपे राखीने बंध तूटतो नथी ) ए, ए वाक्यनो भाव छे. मने लागे छे के 'किम् ' नी पेठे कोई बीजो एक 'किस' शब्द 'कशा' ना अर्थमा पहेलां वपरातो हतो, ए हकीकत गाथामां वपरायेलुं 'किस' पद सूचवे छे अने वर्तमान आपणुं 'कशु' अने उक्त 'किस' ए बने बच्चे शब्द तथा अर्थनी दृष्टिए साम्य पण घणुं छे. गाथामा वपरायेला 'किस' शब्दनुं मूळ मने जड्यु नथी परंतु टीकाकार शीलांक तेने माटे सं० 'कृश' शब्द वापरे छे.
वळी, ७० मा टिप्पणमां बतावेली सुत्तनिपातनी गाथाओमां 'किंसु' शब्द प्रश्न अर्थमां वपरायेलो छे. “किंसु सुचिण्णं "-क्युं सुचीर्ण ? " किंसु सादुतरं”क्यु स्वादिष्ठ ? वगेरे. ए 'किंसु' (सं० किंस्वित् ) शब्द साथे पण प्रस्तुत 'कशु' नी सरखामणी थई शके एम छे. गुजरातमां केटलाक लोको 'च्यम् छे' एम बोले छे. ए 'च्यम' अने अवेस्ता- 'चीम्' तद्दन समान छे ए ध्यानमा राखवा जेवं छे.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004874 |
| Book Title | Gujarati Bhashani Utkranti |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bechardas Doshi |
| Publisher | Mumbai University |
| Publication Year | 1943 |
| Total Pages | 706 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, History, & Grammar |
| File Size | 22 MB |