________________
बारमो अने तेरमो सैको
२५७
'भिस्' प्रत्यय वपराय छे. ते ऊपरथी पालिमां अने प्राकृतमां ' हि ' प्रत्यय आवेलो छे. प्रस्तुत 'हे' नुं मूळ आ ' हि' मां छे. तृतीयानो 'हि' बहुवचननो छे, पण लोकभाषामां ते एकवचनना 'हे' नुं मूळ बनी के छे. वैदिक भाषामा अने लोकभाषामा विभक्ति अने वचनना व्यत्ययनो पार ज नथी.
९४ सप्तमी विभक्तिनां रूपो ते कृतिओमां नीचे प्रमाणे छे : अभय ० -सत्थिहिं ( ब० ), जग ( लुप्त वि० ) सातमी विभक्ति देवसूरि — अडविहिं, सूरिहिं ( ब०) कमलि, ठावडइ, मेहागम, ( लुप्त वि० ), सरयागमि, रयणिहिं.
हेमचंद्र – महिहि, एक्कहिं, अक्खिहिं, पंकइ, अप्पिए, दिs, गयणि, सव्वंगे, पट्टणि, हड्डि
उक्त रूपोमां 'हिं', 'इ', ' हि ' अने 'ए' प्रत्ययो वपरायेला छे. वैदिक भाषामां सप्तमीना 'देवे' रूपमां वपराता 'ए' प्रत्यय साथे प्रस्तुत 'इ' अने 'ए' प्रत्ययनो संबंध छे. अने वैदिक ' सर्वस्मिन् ' पालि 'बुद्धम्हि ' मां वपरायेला ' म्हि ' साथै उक्त ' हिं' अने 'हि' नो संबंध जोडी शकाय एम छे. चालु गुजरातीमां 'ए' प्रत्यय टकी रह्यो छे. 'घरे गयो', 'खळे गयो', 'खेतरे गयो' वगैरे प्रयोगोमां सप्तमीना 'ए' प्रत्ययनो प्रयोग तद्दन स्पष्ट छे. गुजरातीमां सप्तमीना अर्थ माटे 'महिं ' के ' मई' वचन पण हाल वपराय छे. पालिना सप्तमीना उक्त ' म्हि ' प्रत्यय साथे ते 'महिं ' के 'मई' अने ' में ' ( (हिन्दी) नी सरखामणी थई शके एम छे. सप्तमीना सूचक 'मां' अने ' मांहि' बोलनो संबंध पण ते 'महिं' साथै घटावी शकाय खरो. केटलाक भाषाविज्ञो 'महिं ' साथे ' मध्ये 'नी सरखामणी करे छे. गुजरातीमां कोई पण प्रत्यय लगाड्या विना
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
