________________
बारमो अने तेरमो सैको
२३९
करता वधारे छे. हेमचंद्रना छंदोनुशासनगत पद्योमां 'ओ' प्रत्ययनो उपयोग फक्त प्रथमा माटे नान्यतरजातिमां पण थयेलो छे: 'विरइओ अंगु' – १४, पंकओ' - ६०, ' दलिओ' - ७१. परंतु आवा प्रयोगो अतिविरल छे. 'उ' अने 'ओ' प्रत्यय सिवाय मूळ अंग पण प्रथमा अने द्वितीयामां वपरायेलां छे :
"
अभयदेव - समरंत, जण, नर, – काय, काम, नीरोय, कय, झंखंत, निष्फल.
देवमूरि- भवियजण, संसार, मुणिंद, मुणिचंद, थिर.
हेमचंद्र – मेह, खग्ग, वग्ग, फल, गय, पलुव, गय (गत ).
आ ते प्रथमा अने द्वितीयामां मूळ अंग वापरवानी रीत ललितविस्तरना समयथी चाली आवे छे. आवां अंगो त्रणे लिंगमां वपरायेलां छे.
नान्यतरजातिनां 'क' प्रत्ययान्त नामोने प्रथमाना एकवचनमां 'उं' प्रत्यय लागेलो छे अने बहुवचनमां तथा द्वितीयाना बहुवचनमां 'आइ', 'आई', 'इ', 'ईं', 'आ' अने 'आं' प्रत्ययो लागेला छे.
अभयदेव - सुहाइ, कलत्तइ, रज्जइ, दुरियइ.
देवसूरि - खडुलाई, गावडां, पन्हुत्तरइ, पसन्ना. हेमचंद्र - रयणाई, कुंभई, वलया, विसमा.
हेमचंद्र – भग्गउं, पसरिअउं, क्लहउं, एहउं, तेवडउं [ प्रथमा एकवचन ] ऋग्वेदमां [पृ० १९४, ४६९-म० सं०] ' अद्भुता ' ( अद्भुतानि ) कर्त्या ( कर्तव्यानि ) विश्वा ( विश्वानि ) काव्या ( काव्यानि ) वगैरे, उक्त वलया 'नी पेठे 'आ' प्रत्ययवाळा प्रयोगो अनेक मळे छे. ते जोतां ' वलया' वगेरेमां वपरायेला 'आ' नुं मूळ मळी जाय छे
"
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
