________________
પ્રગટાવે છે. તેનાથી શ્રમણ ભગવાન શ્રીમહાવીરસ્વામીએ કહેલાં માત્ર ત્રણ વાક્યો (1) ઉપ્પન્ન ઇ વા (2) વિગમે ઇ વા (3) ધુર્વ ઇ વા (જેર્ન જૈન પરિભાષામાં ત્રિપદી કહેવામાં આવે છે)ના આધારે સંપૂર્ણ દ્વાદશાંગી (બાર અંગ) અને ચૌદ પૂર્વ જેવા મહાન ધર્મગ્રંથોની રચના કરે છે. આમ ગુરુના શબ્દ સ્વરૂપ ત્રિપદી, મંત્રસ્વરૂપ બને છે અને એ રીતે મંત્રમૂતં પુરોfi પદ ચરિતાર્થ થાય છે.
દીક્ષા પછી લગભગ 30 વર્ષ સુધી ગણધર શ્રી ગૌતમસ્વામીએ શ્રમણ ભગવાન શ્રી મહાવીરસ્વામીની સેવા-શુશ્રુષા ભક્તિ-વૈયાવચ્ચ કરી અને તેના પ્રભાવે શ્રી ગૌતમસ્વામીજીમાં વિશિષ્ટ લબ્ધિઓ / શક્તિઓ ઉત્પન્ન થાય છે. જેના કારણે તેઓના નામની આગળ 'અનન્તલબ્ધિનિધાન એવું સાર્થક વિશેષણ મૂકવામાં આવે છે. આમ છતાં તેઓને કેવળજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ થતી નથી, તેનું કારણ ફક્ત તેઓનાં શ્રમણ ભગવાન મહાવીરસ્વામી તરફનો અનુરાગ હતો. એ દૂર કરવા શ્રમણ ભગવાન શ્રી મહાવીરસ્વામી પોતાના નિર્વાણ કાળની રાત્રિએ શ્રી ઇન્દ્રભૂતિ ગૌતમને પાસેના ગામમાં રહેલ દેવશર્મા નામના બ્રાહ્મણને પ્રતિબોધ. કરવા મોકલે છે. તે બ્રાહ્મણને પ્રતિબોધ કરીને પાછા વળતાં રસ્તામાં શ્રી ગૌતમસ્વામી, ભગવાન શ્રી મહાવીરસ્વામીના નિર્વાણના સમાચારથી આકુળ વ્યાકુળ થાય છે અને એ ગુરુની વિરહવેદનામાંથી વૈરાગ્ય પ્રગટે છે અને ખુદ શ્રમણ ભગવાન શ્રી મહાવીરસ્વામી પ્રત્યેના રાગનું બંધન તૂટી જતાં કેવળજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ થાય છે. આ રીતે મોક્ષમૂલં પુરોઃ છૂપા પદ પણ શ્રી ગૌતમસ્વામીના જીવનમાં ચરિતાર્થ થાય છે.
આ રીતે શ્રમણ ભગવાન શ્રી મહાવીર સ્વામી ખરેખર ત્રિલોક-ગુરુ, ત્રિજગ-ગુરુ હતા.
Jain Education International
47
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
