________________
6
તીર્થંકર પરમાત્માના સુવર્ણ કમળ ઉપરના વિહારનું રહસ્ય
કેવળજ્ઞાની તીર્થંકર પરમાત્માને પૃથ્વી ઉપર પગ મૂકવાને બદલે દેવકૃત સુવર્ણ કમળ ઉપર જ પગ સ્થાપન કરવાનું શું કારણ? આ અંગે કેટલાક લોકો એમ પણ કહે છે કે તીર્થંકર પરમાત્માએ તો સંસારનો ત્યાગ કર્યો છે, તેઓ કંચન-મિનીના ત્યાગી છે, અપરિગ્રહી છે, તો તેઓને બેસવા માટે સુવર્ણના સિંહાસન અને વિહાર કરવા માટે સુવર્ણ કમળની રચના શા માટે?
આ અંગે કોઈ સ્પષ્ટ કારણ કે જવાબ જૈન ધર્મગ્રંથોમાં પ્રાપ્ત થતો નથી, પરંતુ કેટલાક આધુનિક ચિંતકો, વિદ્વાનો તથા જૈન મુનિઓ આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં એમ જણાવે છે કે તીર્થંકર પરમાત્માને કેવળજ્ઞાન ઉત્પન્ન થાય ત્યારે અને ત્યાર બાદ તેમના શરીરમાંથી સતત વિપુલ પ્રમાણમાં ઊર્જા ઉત્સર્જિત થતી રહે છે. આ ઊર્જાના જથ્થાને ધારણ કરવાની ક્ષમતા પૃથ્વીમાં નથી. ફક્ત સુવર્ણ જ એક એવો પદાર્થ છે કે જે આ ઊર્જાને ધારણ કરી શકે છે. તેથી જ પ્રભુને કેવળજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ થયા બાદ તુરત દેવો સુવર્ણ કમળની રચના કરે છે અને પ્રભુ કાં તો તેના ઉપર પગ સ્થાપન કરી વિહાર કરે છે અથવા તેના ઉપર બિરાજમાન થાય છે અથવા તો સમવસરણમાં સુવર્ણના સિંહાસન ઉપર બિરાજમાન થઈ ઉપદેશ આપે છે અને તે સમયે પણ પ્રભુના ચરણ તો સુવર્ણ કમળ ઉપર જ સ્થાપન થયેલ હોય છે.
આ ઉત્તરના પ્રતિપ્રશ્ન રૂપે મારા પરમ પૂજ્ય ગુરુદેવ આચાર્ય શ્રી વિજય સૂર્યોદયસૂરિજી મહારાજ એમ કહે છે કે આ વાત બરાબર નથી. વળી આ વાતને શાસ્ત્રનો કોઈ આધાર પણ નથી અને સુવર્ણ પૃથ્વીમાં જ ઉત્પન્ન થાય છે તેથી તે પણ પૃથ્વીકાય જ છે. જો પૃથ્વીમાં કેવળજ્ઞાની તીર્થંકર પરમાત્માની ઊર્જાના વિપુલ જથ્થાને ઝીલવાની ક્ષમતા ન હોય તો, સુવર્ણમાં તે ક્ષમતા ક્યાંથી આવે? અર્થાત્ ન જ આવી શકે. તેથી આ સુવર્ણ કમળની રચનાનું રહસ્ય બીજું જ કાંઈ હોવું જોઈએ.
આ અંગે વૈજ્ઞાનિક સિદ્ધાંતોના આધારે વિચારતાં આ પ્રશ્નનો ઉત્તર નીચે પ્રમાણે આપી શકાય. અત્યારે વિજ્ઞાનમાં એ સિદ્ધ થઈ ગયું છે કે દરેક સજીવ પદાર્થમાંથી એક પ્રકારની શક્તિ/ઊર્જા સતત ઉત્સર્જિત થતી રહે છે. આ શક્તિને વિજ્ઞાનીઓ જૈવિક-વીજ-ચુંબકીય-શક્તિ (Bio-electromagnetic-energy) કહે છે. આ શક્તિ જોઈ શકાતી નથી પણ અનુભવી શકાય તો છે જ. ક્યારેક
Jain Education International
29
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
