SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 141
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ १०८ भिक्षुन्यायकर्णिका मति और श्रुत का स्वरूप परस्पर अन्योन्य अनुगत-अनुप्रविष्ट है, फिर भी उनमें कुछ दृष्टियों से भेद है, जैसे, न्या. प्र.- इन्द्रियमनोनिबन्धनं ज्ञानं मतिरित्युक्तं प्राक् । यदि मतिज्ञानं शब्दसंकेतादिकं साहाय्यमवलम्ब्य जायते तदा तदेव श्रुतज्ञानं कथ्यते। श्रुतज्ञानं मानसं ज्ञानमस्ति। तच्च शब्द संकेतादिकं चादाय उत्पद्यते। मतिज्ञानं श्रुतज्ञानञ्च अन्योन्यानुगतमस्ति तथापि तयोर्मध्ये अस्ति कश्चन भेदः। तद् यथा(क) मननं मतिः, शाब्दं श्रुतम्। मति मनन प्रधान है और श्रुत शब्द प्रधान। मतिज्ञानं मननात्मकं भवति । अत्र मननस्यैवप्राधान्यम्। श्रुतज्ञानं शाब्दं भवति । शब्दात् जायमानं शाब्दम् । अत्र शब्दस्यैव प्राधान्यं भवति। (ख) मूककल्पा मतिः, स्वमात्रप्रत्यायनफलत्वात्, अमूक कल्पं-श्रुतम्, स्वपरप्रत्यायकत्वात्। मति से स्वगत बोध होता है इसलिए वह मूकतुल्य है। श्रुत स्व और पर का बोधक होता है इसलिए वह अमूकतुल्य है- वचनात्मक है। मतिज्ञानेन स्वगतो बोधो भवति। इन्द्रियमनोनिमित्तकं यद्ज्ञानं भवति तत्तु केवलं स्वस्य कृते एव भवति । अत एव मूककल्पा-तुल्या मतिर्भवति। Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.002672
Book TitleBhikshunyayakarnika
Original Sutra AuthorN/A
AuthorMahapragna Acharya
PublisherJain Vishva Bharati
Publication Year2007
Total Pages286
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari & Philosophy
File Size9 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy