Page Text
________________
भाष्यगाथाः ४७-५६ ]
पीठिका |
पुव्वं पि अणुवलद्धो, घिप्पर अत्थो उ कोइ ओवम्मा । जह गोरेवं गवयों, किंचिविसेसेण परिहीणो ॥ ५२ ॥ पूर्वमनुपलब्धोऽपि कोऽप्यर्थ औपम्याद् गृह्यते, यथा गौरेवं गवयः, नवरं किञ्चिद्विशेषेण परिहीनः, कम्बलकविरहित इत्यर्थः । अत्रेयं भावना - 'यथा गौस्तथा गवयः' इति श्रुत्वा कालान्तरेणाटव्यां पर्यटन् गवयं दृष्ट्वा 'गवयोऽयम्' इति यदक्षरजातं लभते एषा औपम्योप - 6 लब्धिः ॥ ५२ ॥ इदानीमागमत उपलब्धिमाह -
अत्तागमप्यमाणेण अक्खरं किंचि अविसयत्थे वि ।
भवियाsभविया कुरवो, नारग दियलोय मोक्खो य ॥ ५३ ॥
आप्ताः - सर्वज्ञाः तत्प्रणीत आगम आप्तागमः, स एव प्रमाणमाप्तागमप्रमाणम्, तेन अविषयेऽप्यर्थे किञ्चिदक्षरं लभते । यथा - भव्योऽभव्यो देवकुरव उत्तरकुरवो नारका देवलोको मोक्षः, 10 चशब्दादन्ये च भावाः । इयमत्र भावना - आप्तागमप्रामाण्यवशात् तस्मिंस्तस्मिन् वस्तुनि योऽक्षरलाभ:, यथा- भव्य इति अभव्य इति देवकुरव इत्यादि, सा आगमोपलब्धिः ॥ ५३ ॥ एषा सर्वाऽप्युपलब्धिः संज्ञिनां भवति, असंज्ञिनां तु का वार्ता ? इत्यत आहओण असनीण अत्थलंभे वि अक्खरं नत्थि ।
१९
Jain Education International
---
तं पुण हत्थ नियतं अजहत्थं वा वि वंजणं दुविहं । एगमगपरिययं, एमेव य अक्खरेसुं पि ।। ५६ ।।
अत्थो चिrसनीणं, तु अक्खरं निच्छए भयणा ॥ ५४ ॥
असंज्ञिनाम् ‘अर्थलाभेऽपि' अर्थदर्शनेऽपि 'उत्सन्नेन' एकान्तेन 'नास्यक्षरं' नैवाक्षरलाभः । तथाहि शङ्खशब्दं श्रुत्वाऽपि न तेषामेषा लब्धिरुपजायते, यथा 'अयं शङ्खशब्द:' इति । एवं शेषेन्द्रियेष्वपि भावनीयम् । संज्ञिनां पुनः 'अर्थ एवाक्षरं' अर्थोपलम्भकाल एवाक्षरलाभः, यथा शङ्खशब्दश्रवणकाल एव 'शङ्खशब्द:' इति । 'निश्चये पुनः भजना' 'शङ्खशब्द एवायम्, शार्ङ्गशब्द एवायम्' इति वा निश्चयगमनं स्याद्वा न वा । एवं शेषेन्द्रियेष्वपि भावनीयम् ॥ ५४ ॥ 20 गतं लब्ध्यक्षरम्, अधुना व्यञ्जनाक्षरमाह-
अत्थाभिर्वजगं वंजणक्खरं इच्छितेतरं वदतो ।
औपम्य
त उप
लब्धिः
रूवं व पगासेणं, वंर्जेति अत्थो जैओ तेणं ॥ ५५ ॥
इह यद् विवक्षितं तदेव यदि वदति, यथा 'अधं भणिष्यामि' इति तदेव ब्रूते, तदा तद् ईप्सितम् । अन्यद् विक्षित्वाऽन्यच्चेदुच्चरति तदा तद् 'इतरद्' अनीप्सितम् । ईप्सित - 25 मितरद्वा वदतो यद् अर्थाभिव्यञ्जकमभिधानं तद् व्यञ्जनाक्षरम् । अथ कस्माद् व्यञ्जनाक्षरमुच्यते ? नाऽभिधानाक्षरम् ? अत आह- 'रूपमिव' घटादिकमिव 'प्रकाशेन' दीपादिना तमसि वर्त्तमानम् 'अर्थः' घटादिः 'यतः' यस्माद् 'व्यज्यते' प्रकटीक्रियते 'तेन' कारणेन व्यञ्जनाक्षरमित्युच्यते ॥ ५५ ॥
For Private & Personal Use Only
१ गो एवं ता० ॥ २ उस्सन्ने ता० ॥ ३ इत्यादि कां २ ॥ ४ वज्जति ता० विना ॥ ५ जयो ता० ॥ ६ अत्र "विवक्ष्य" इति स्याच्चेत् साधु ॥ ७ परिगयं ता० विना ॥
आगम
त उप
लब्धिः
15.
असंज्ञि
नामक्ष. रानुपलब्धिः
व्यञ्जना
क्षरम्
व्यञ्जना
क्षरस्य
30 भिन्नभि
अप्रकारैः द्वैविध्यम्
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002510 |
| Book Title | Agam 35 Chhed 02 Bruhatkalpa Sutra Part 01 |
| Original Sutra Author | Bhadrabahuswami |
| Author | Chaturvijay, Punyavijay |
| Publisher | Atmanand Jain Sabha |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 296 |
| Language | Sanskrit, Prakrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_bruhatkalpa |
| File Size | 18 MB |