Page Text
________________
भाष्यगाथाः ९९०-९६ ]
पीठिका |
६३
व्यर्वाक् तेनैव बध्यन्ते । एवं च वस्त्रस्थानीयस्यार्थस्य महत्त्वम्, पेडास्थानीयस्य तु सूत्रस्याणुत्वमेव । यदप्युक्तं 'न च महत्त्वमेकान्तेनार्थस्य' इत्यादि तदप्यपरिभावित परिभाषितम्, यत उत्क्षिप्तज्ञातादिषु सत्त्वानुकम्पादिकोऽर्थस्तावन्मात्रस्य सूत्रस्य, अशेषस्य तु शेषोऽर्थः ॥ १९३॥ उक्तोऽनुयोगः, अधुना नियोगमाह
अहिगो. 'जोगो निजोगो, जहा दाहो भवे निदाहो ति । अत्थनिउत्तं सुतं, पसवइ चरणं जओ मुक्खो ॥ १९४ ॥
‘निः' आधिक्ये, अधिको योगो नियोगः, यथाऽतिदाहो निदाहः । कस्य केन सहाधिक्यम् ? इति चेद् उच्यते - सूत्रस्यार्थेन । आधिक्येन योगस्य किं फलम् ? इति चेद् अत आह- अर्थेन सममाधिक्येन नियुक्तं सूत्रं 'चरणं' चारित्रं प्रसूते, यतः संसाराद् मोक्षः ॥ १९४ ॥ अत्रैव प्रसवने दृष्टान्तमाह
5 नियोगः
For Private & Personal Use Only
10
वच्छ नियोगे खीरं, अत्थनियोगेण चरणमेवं तु ।
पेंत्त दंडियमुभयं दंडियसरिस तर्हि अत्थो । १९५ ॥
यथा गौर्वत्सेन नियुक्ता सती क्षीरं प्रसूते, एवमर्थेन समं नियुक्तं सूत्रं चरणं प्रसूते । यदि पुनरेकं केवलं सूत्रं स्यात् नार्थस्तेन सङ्गृहीतो भवेत् ततश्चरणप्रसवस्याभावः, यथा वत्स - नियोगाभावे गोः क्षीरप्रसवस्याभावः । अर्थोऽपि केवलः सूत्रविहीनो न कार्यसाधकः, यथा 15 केवलो वत्सः । अत्रैव दृष्टान्तान्तरमाह - "पत्तग दंडिय उभयं" ति 'पत्रकं' लेखः 'दण्डिका ' लेखस्योपरि मुद्रानियोगः 'उभयं' पत्रकं दण्डिका च । इयमत्र भावना -
तिन्न पुरिसा रायाणमोलग्गंति । राया तुट्टो । कम्मिइ नगरे पसाओ कओ । तत्थ एगेण पुरिसेण जे तम्मनयरे रायपुरिसा तेसिं जोगं पत्तयमाणीयं परं मुद्दारहियं । बिइएण दंडिया चेव केवला । तइएणोभयं । तत्थ जेण मुद्दारहियं पत्तयमाणीयं सो रायपुरिसेहिं भणिओ - 20 नत्थि पत्तगस्सोपरि मुद्दा विणिओग तिन मन्नेमो । बिइओ भणिओ - अस्थि इयं मुद्दा, परं को रन्ना पसाओ कओ ? को वा न कउ ? त्ति न जाणामो त्ति, तम्हा न देमो ति । तइएणोभयं दरिमयं ति सबं जहत्थियं लद्धं । एव दृष्टान्तः ॥
अयमर्थोपनयः-पत्रकसदृशं सूत्रम्, दण्डिकासदृशोऽर्थः । यथा पत्रकं केवलं दण्डिका वान कार्यस्य प्रसाधिका, उभयं तु प्रसाधकम्, एवं सूत्रमर्थश्च पृथग् न चरणप्रसाधकः, ' उभयं तु प्रसाधकम् ॥ १९५ ॥ सम्प्रति प्रतिश्रुतदृष्टान्तोपेतं भाषाद्वारमाह
25
पडिस गस्स सरिसं, जो भासइ अंत्थमेगु सुत्तस्स ।
सामइय बाल पंडिय, साहु जईमाइया भासा ।। १९६ ॥
यैथा गिरिकुहर-कन्दरादिषु यादृशः शब्दः क्रियते तादृशः प्रतिशब्द उत्तिष्ठति, एवं यो १ जोग नि ता ॥ २ दाहा भवे ता० ॥ ३ मोक्खो ता० ॥ ४ पत्ता उंडियमुभयं, उंडियसरि सो ता० । चूर्णिकृताऽयमेव पाठः स्वीकृतोऽस्ति ॥ ५ अत्थमो उ सुत्तस्स । लामातिय बाल पंडिय साहु जतिमातिया ता० ॥ ६ “ जधा जलतले जारियो सद्दो कीरति तारिलो चेव पहिसद्दतो उट्ठति" इति चूर्णौ ॥
Jain Education International
उण्डिका
पत्रकदृष्टान्तः
भाषा
अत्रार्थे
प्रतिश्रु
दृष्टा
न्तश्च
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002510 |
| Book Title | Agam 35 Chhed 02 Bruhatkalpa Sutra Part 01 |
| Original Sutra Author | Bhadrabahuswami |
| Author | Chaturvijay, Punyavijay |
| Publisher | Atmanand Jain Sabha |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 296 |
| Language | Sanskrit, Prakrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_bruhatkalpa |
| File Size | 18 MB |