SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 84
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ चिकित्साकलिका। कुलत्याः प्रसिद्धाः। एतेषां चतुर्भागावशेषैः क्वाथैः शैलेयकादिभिः प्रथमोक्तैः शैलेयचन्दनदलेत्यादिभिः । स्नेहस्य चतुर्थाशप्रमाणैः कल्कैः कल्कीकृतैः सदुग्धैस्तैलानि पचेत् । सहचरगुडूचीप्रसारणीतैलानि चतुर्गुणदुग्धानि अनिलहराणि वातघ्नानि वा पचेदिति ॥ ७५ ॥ सहचरतैल-तिलतैल २ प्रस्थ । क्वाथार्थ-पियावासा ! तुला, जल २ द्रोण, शेष क्वाथ आधा द्रोण । दूध ८ प्रस्थ । कल्काथ-पूर्वोक्त तैल का कल्क; मिलित ८ पल । यदि इसी तैल के मान के अनुसार उपर्युक्त तैल के क्वाथ के स्थल पर गुडूची क्वाथ लिया जाय तो इस तैल का नाम गुडूचीतैल, यदि प्रसारणीक्वाथ लिया जाय तो इसीका नाम प्रसारणीतैल होजाता है । इसी प्रकार दशमूल, जौ, कोल (जंगली बेर) अथवा कुलथी; इनके पृथक् २ क्वाथों से, दूध तथा उपर्युक्त कल्क द्वारा पृथक् २ तैल पाक कर सकते हैं । यह सब तैल वातनाशक हैं ॥ ७५ ॥ पूर्वमुक्तं स्नेहो हितः सुरभिवासकषट्पलादिः। साम्प्रतं पित्तस्नेहनं वासाघृतमाह वासापटोलपिचुमन्दकिराततिक्तत्रायन्तिकामृतलताकुटजप्रसूनैः। तिक्तायवासकफलत्रयपर्पटैश्च पक्कं घृतं जयति पित्तरुजः समस्ताः ॥ ७६ । वासा आटरूषकः । पटोलं पटोलपत्रम् । पिचुमन्दो निम्बः । किराततिक्तको भूनिम्बः । त्रायन्तिका त्रायमाणा । अमृतलता गुडूची । कुटजप्रसूना इन्द्रयवाः । तिक्ता कटुका । यवासकः दुरालभा । फलत्रयं त्रिफला । पर्पटः प्रसिद्धः । एभिः कल्कीकृतघृतचतुर्थाशमितैश्चतुर्गुणेन जलेन घृतं गव्यं प्रस्थमितं पक्वम् । सतु समस्ताः पित्तरुजो जयति। घृतं पित्तहरं भवतीत्यर्थः । “अनुक्तद्वकार्ये तु सर्वत्र सलिलं हितमिति" चान्वयः ॥ ७६॥ वासाघृत-गज्यघृत २ प्रस्थ । कल्कार्थ-अडसा, पटोलपत्र, नीम छाल, चिरायता, ब्रायमाण, गिलोय, इन्द्रजौ, कुटकी, यवासक (जवासा), त्रिफला, पित्तपापड़ा; मिलित ८ पल। पाकार्थ जल ८ प्रस्थ । यथाविधि घृत सिद्ध करें। यह घृत सम्पूर्ण पैत्तिक विकारों को हरता है ॥ ७६ ॥
SR No.002391
Book TitleChikitsa Kalika
Original Sutra AuthorN/A
AuthorNarendranath Mtra
PublisherMitra Ayurvedic Pharmacy
Publication Year
Total Pages274
LanguageSanskrit, Hindi
ClassificationBook_Devnagari
File Size18 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy