SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 120
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ ७५ देवकाण्डः २] मणिप्रभा'व्याख्योपेतः शमिथ्याभियोगोऽभ्याख्यानं रसङ्गतं हृदयङ्गमम् ॥ १८२ ॥ ३परुषं निष्ठुरं रूक्षं विक्रुष्ट४मथ घोषणा । उच्चैर्युष्टं ५वर्णनेडा स्तवः स्तोत्रं स्तुतिर्नुतिः ।। १८३ ।। श्लाघा प्रशंसाऽर्थवादः ६सा तु मिथ्या विकत्थनम् । जनप्रवादः कोलीनं विगानं वचनीयता ।। १८४ ॥ स्यादवर्ण उपक्रोशो वादो निष्पर्यपात्परः। गर्हणा धिक्क्रिया निन्दा कुत्सा क्षेपो जुगुप्सनम् ।। १८५ ।। आक्रोशाभीषङ्गाक्षेपाः शापः १८सा क्षारणा रते। ११विरुद्धशंसनं गालि१२राशीमङ्गलशंसनम् ।। १८६ ।। १३श्लोकः कीर्तिर्यशोऽभिख्या समाज्ञा -- १. 'असत्य आक्षेपपूर्ण वचन ( दोष लगाना )का १ नाम है-अभ्या. ख्यानम् । ( यथा-चोरी अादि नहीं करनेपर भी किसीको चोरी करनेका दोष लगाना,...")॥ २. 'हृदयङ्गम (मनोहर ) वचन'के २ नाम हैं-सङ्गतम्, हृदयङ्गमम् ।। . ३. 'निष्ठुर. (रूखे ) वचन' के ४ नाम है-परुषम्, निष्ठुरम्, सक्षम्, विक्रुष्टम् (+कठोरम् ) ॥ ४. 'घोषणा (ऊँचे स्वरसे सबको सुनाकर कहा गया वचन )के २ नाम है-घोषणा, उच्चघुष्टम् ॥ . ५. 'स्तुति, प्रशंसा के ६ नाम हैं-वर्णना, ईडा, स्तवः, स्तोत्रम्, स्तुतिः, नुतिः, श्लाघा, प्रशंसा, अर्थवादः ।। - ६. 'झूठी प्रशंसाका १ नाम है-विकत्थनम् ।। . . ७. 'जनप्रवाद ( जनताके विरुद्ध वचन ) के ४ नाम हैं-जनप्रवादः,. कौलीनम्, विगानम्, वचनीयता । ८. 'निन्दा'के ११ नाम हैं-अवर्णः, उपक्रोशः, निर्वादः, परिवादः (+परीवाद: ), अपवादः, गर्हणा (+गीं ), धिक्रिया (+धिक्कारः ) निन्दा, कुत्सा, क्षेपः, जुगुप्सनम् (+जुगुप्सा )। ६. 'श्राक्षेप'के ४ नाम हैं-आक्रोशः, अभीषङ्गः, आक्षेपः, शापः ॥ १०. मैथुन-विषयक श्राक्षेप ( दोषारोपण )का १ नाम है-क्षारणा +आक्षारणा)॥ ११. 'गाली देने'का १ नाम है-(+विरुद्धशंसनम् ), गालिः (स्त्री) १२. 'आशीर्वाद'का १ नाम है-पाशीः (-शिष् । + मङ्गलशंसगम् ) ॥ १३. 'कीर्ति'के ५ नाम हैं-श्लोकः, कीर्तिः, यशः (-शस ), अभिख्या, समाज्ञा (+समाख्या)॥
SR No.002275
Book TitleAbhidhan Chintamani
Original Sutra AuthorHemchandracharya
AuthorNemichandra Siddhant Chakravarti, Hargovind Shastri
PublisherChaukhamba Vidyabhavan
Publication Year1966
Total Pages566
LanguageSanskrit, Hindi
ClassificationBook_Devnagari
File Size9 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy