________________
सदनुष्ठानरूपे हेतोरान्तरचारित्रपरिणामरूपस्योपचारेणाध्यारोपेण ॥ ७ ॥ મધ્યમબુદ્ધિવૃત્તને વિચારે છે તે વૃત્ત (આચાર) એટલે શું ? તે કહે છે.
ઃ
ગાથાર્થ :- વૃત્ત - વિધિપ્રતિષેધરૂપવર્તન તે જ ચારિત્ર છે. અહીં અસદ્ આરંભ રૂપ હિંસાદિ આશ્રવથી નિવૃત્તિવાળા અહિંસાદિરૂપ સઅનુષ્ઠાનને ચારિત્ર કહ્યું છે. આંતરચારિત્ર પરિણામરૂપ કારણનો સઅનુષ્ઠાનરૂપ કાર્યમાં ઉપચાર કરી સદ્દનુષ્ઠાનને ચારિત્ર કહેલ .119 11
एतच्च सदनुष्ठानं शुद्धाशुद्धतया द्विभेदमित्याह -
परिशुद्धमिदं नियमादान्तरपरिणामतः सुपरिशुद्धात् । अन्यदतोऽन्यस्मादपि बुधविज्ञेयं त्वचारुतया ॥ ८ ॥
परिशुद्धं सर्वथा शुद्धमिदं सदनुष्ठानं सदनुष्ठानं नियमादान्तरपरिणामतश्चारित्रमोहक्षयोपशमजन्या (निता) त्सुष्ठु सम्यक्त्वज्ञानमूलत्वेन परिशुद्धात् । अन्यदित्यपरिशुद्धमतोऽस्मादान्तरपरिणामात् योऽन्यः कश्चिद्धेतुर्लाभपूजाख्यात्यादि (स्तस्मादपि ) ततः एतदपीतरतुल्यत्वेनैव प्रतीयते तत्राह - बुधविज्ञेयं तु तत्त्वविद्भिरेव विज्ञेयमचारुतया असुन्दरत्वेन । त एव हि क्षीरनीरविवेचका नान्ये इति ।। ८ ।।
આ સદ્ અનુષ્ઠાન શુદ્ધ અશુદ્ધ ભેદથી બે પ્રકારે છે.
ગાથાર્થ:- શુદ્ધ આત્મપરિણામથી થયેલ પ્રવૃત્તિ શુદ્ધ કહેવાય. અને મેલાપરિણામથી આચરેલ અનુષ્ઠાન અશુદ્ધ છે. પણ આ અશુદ્ધિને પંડિત પુરુષો જ જાણી શકે છે.
વિશેષાર્થ :- સભ્યજ્ઞાનના કારણે અતિનિર્મળ એવા ચારિત્રમોહના ક્ષયોયશમજન્ય આત્મપરિણામથી ઉત્પન્ન થનાર હોવાથી આ સઅનુષ્ઠાન સર્વથા શુદ્ધ હોય છે. શુદ્ધ આત્મપરિણામથી અન્ય જે કાંઈ પૂજા પ્રસિદ્ધિની અભિલાષા વિ. થી ઉત્પન્ન થનાર સદ્નુષ્ઠાન અન્યદ્ અશુદ્ધ કહેવાય છે.
શંકા - આ ઈતર અનુષ્ઠાન પણ શુદ્ધ જેવું જ દેખાય છે. તો પછી શુદ્ધ અશુદ્ધ ભેદ શા માટે પાડ્યાં.
18
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
શ્રીષોડશકપ્રકરણમ્-૧
www.jainelibrary.org
