________________
ચિત્તની પ્રસન્નતા પામે છે. તેને પછી જે ભ્રામક હતું તે સુખ મેળવવાની સ્પૃહા-ઇચ્છા રહેતી નથી.
ચિત્તપ્રસન્નતા શું છે?
જેમ કોઈ કુદરતી સૌંદર્ય જુએ અને કહે કે મારું મન નાચી ઊઠ્યું. એ સૌંદર્યમાં નિર્દોષતા છે. કોઈ તેને જુએ કે ન જુએ છે તો તેના લક્ષણે ખીલતું જ રહે છે. સૌંદર્યરસિયાને કોઈ કહેતું નથી. તે સ્વયં તેનો ચાહક હોવાથી સહજ રીતે નાચી ઊઠે છે. તેમ સાધક આત્માની પવિત્ર સૌંદર્યતા જોઈ નાચી ઊઠે છે, પ્રસન્ન થઈ જાય છે.
કુદરતી સૌંદર્યના રસિયાને ખાવાપીવાનું ભાન વિસરાઈ જાય છે. તે જોયા પછી તેની સ્મૃતિ પણ તેને આનંદ આપે છે. કોઈક વળી તેને કલમમાં ઉતારી દે છે. આમ સૌંદર્યનો ચાહક સૌંદર્ય સાથે જાણે તન્મય થઈ જાય છે.
કુદરતી સૌંદર્ય કરતાં વિશેષ નિર્દોષ અને પવિત્ર આત્માનું સૌંદર્ય-સ્વરૂપ છે. સદ્ગુરુમુખે તેનું શ્રવણ કરી સાધનામાર્ગ વડે પૌદ્ગલિક પદાર્થોના સુખને તુચ્છ માની ત્યજી દે છે. આથી ચિત્તની ચંચળતા શમી જતાં, ચિત્ત સ્વસ્થ થાય છે, ત્યારે તેને આંતરિક સુખની અનુભૂતિ થાય છે. તે સુખમાં મળેલી પ્રસન્નતા તેના જીવનનો પ્રાણ બને છે. તેથી તેને ગતના પદાર્થોની સ્પૃહા રહેતી નથી.
જગતના પૌગલિક પદાર્થો મેળવવા માટે પરાધીનતા પણ ખરી. રળવું, શ્રમ કરવો, એમ અનેકવિધ પ્રયાસ કરવા છતાં તેમાંથી મળતો આનંદ ક્ષણિક હોય છે.
આંતરિક આનંદ સ્વયં આત્મરૂપ હોવાથી જ્યાં આત્મા ત્યાં જ આનંદ રહેલો છે, એટલે સ્વાધીન – સ્વયંભૂ હોવાથી તે શાશ્વત છે.
પરપદાર્થની અનુકૂળતામાં સુખના અનુભવનો અભિપ્રાય છે ત્યાં સુધી તેણે આંતરિક સુખનો અનુભવ કેમ થાય? પરપદાર્થમાં ઈનિઝ બુદ્ધિ હોય, પછી ભલે તે તપ, ધ્યાનાદિક કરે પણ તે
૧૪૮ હૃદયપ્રદીપનાં અજવાળાં
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
