Page Text
________________
२ शतकम् ]
संस्कृतगाथासप्तशतीं
[ नववधूप्रेमतनूकृतः प्रणयं प्रथमगृहिण्या रक्षन् । तनूकृतदुराकर्षमपि नयत्यरण्यं धनुर्व्याधः ॥ ] व्याधोऽभिनववधूरतितनूकृतः प्रथमगेहिनी प्रणयम् । रक्षन् नयत्यरण्यं तनितदुराकर्षमपि च धनुः ॥ २२ ॥ नववध्वाः सुरतेन दुर्बलीकृतः । गृहगतायाः पत्न्याः प्रेममात्रेण तनुता स्फुटं न प्रसिध्यतीति उभयार्थवाहि 'रति' पदमुपात्तं छायायामिति बोध्यम् । प्रथमगेहिन्याः प्रणयं रक्षन् व्याधः । अवतक्षणादिना तनूकृतं तनितम् [ तत्करोति तदाचष्टे इति ण्यन्तात् क्तः ] तथापि दुराकर्षं धनुररण्यं नयतीत्यर्थः । 'सुचिरविरहोत्तरमपि, अभिनवयौवनामपि वधूमुपलभ्य वनेचरोऽपि व्याधः पूर्वप्रियतमाप्रणयं न विस्मरति, प्रत्युत तत्प्रणयरक्षा तदभिज्ञानभूतं दुराकर्षमपि धनुः सुलभसंकटे गहने नयति । त्वं तु सततमनुरक्तामपि सहजमिमां कथं विस्मरसि' इति नायकं प्रति ध्वनयति । पूर्वप्रियाप्रेमानुवृत्तिशिक्षार्थं सहचरं प्रति नागरिकस्योक्तिरिति गङ्गाधरावतरणम् । पत्युर्नववधूवशीभूतत्वेन प्रथमगृहिण्याः साध्यत्वं सूचयितुं जारं प्रति दूत्या उक्तिरियमिति कश्चित् ।
सुभगां प्रति केनचित्कारणेन प्रकुप्य तया सह पुनः संगम सप्रतिज्ञावचनं मुहुर्मुहुः प्रत्याचक्षाणस्य वल्लभस्य तदिदं प्रत्याख्यानमस्थिरत्वादुपहासजनकमेवेति काचन सपत्नी सोत्प्रासमुपवर्णयति
साविओ जो सामलीअ पढमं पसूअमाणाए । वल्लहवाएण अलं मम त्ति बहुसो भणन्ती ॥ २३ ॥
[ हासितो जनः श्यामया प्रथमं प्रसूयमानया । वल्लभवादेनालं ममेति बहुशो भणन्त्या ॥ ]
प्रथमं प्रसूयमाना हासयति श्यामला जनानखिलान् । वल्लभवादेनालं ममेति बहुशो भणन्त्येव ॥ २३ ॥
श्यामला परिभाषितरूपसौन्दर्यशालिनी वरस्त्री । वल्लभसमागमेनैव प्रसवदुः खोपलम्भात् वल्लभवादेन प्रियतमस्य वर्णनेन । वल्लभस्य नामग्रहणेनापि मम अलम्, नास्ति प्रयोजनमिति बहुशः कथयन्त्येव अखिलान् जनान्हासयति, पुनः प्रियतमसमागमादेतस्य वचनस्य स्फुटमेव हासहेतुत्वात् । सहजसुकुमाराङ्गी श्यामा प्रथमप्रसववेदनाकुलतया यथा तत्कालं प्रियसमागमं प्रत्याख्याति तथा तवापि वचनमिदमिति भावः । मूले कर्मवाच्यस्यापि इह कर्तृवाच्यत्वं बन्धानुकूल्येन सारल्येन च ।
आगमने विलम्बेन प्रेम्णः कृत्रिमतामाशङ्कय प्रियतमनिमित्तमुत्ताम्यन्ती प्रोषितभर्तृका निजाश्वासनपरां मातुलानीं सनिर्वेदमाह
कैअवरहिअं पेम्मं णत्थि बिअ मामि माणुसे लोए । अह हो कस्स विरहो विरहे होतम्मि को जिअ ॥ २४ ॥
सं. गा. ६
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001858 |
| Book Title | Gathasaptashati |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Nathuram Shastri |
| Publisher | Pandurang Javji |
| Publication Year | 1993 |
| Total Pages | 446 |
| Language | Sanskrit, Prakrit |
| Classification | Book_Devnagari, Literature, & Kavya |
| File Size | 8 MB |