Gathasaptashati

SR No.: 001858
Original Sutra Author: N/A
Author: Nathuram Shastri
Publisher: Pandurang Javji
Publication Year: 1993
Total Pages: 446
Language: Sanskrit, Prakrit
Classification: Book_Devnagari, Literature, & Kavya
File Size: 8 MB

Page 131

काव्यमाला।
परतामात्रेण तां परित्यजन् किं वा वाच्य इत्युपालम्भो ध्वन्यते। 'धृतगर्भा सेयं संप्रति नोपभोगयोग्या' इति जारं प्रति दूत्याः सूचनेति कश्चित् ।
नायकस्य विकलतातिशयमालोक्य स्वीकृतदूतीभावया मातुलान्या तस्य गुणसौन्दर्यादिषु कथितेषु तं प्रत्यनुरक्ता नायिका तामाह
अविअह्नपेक्वणिजेण तक्खणं मामि तेण दिखूण । सिविणअपीएण व पाणिएण तण विअ ण फिट्टा ॥९३ ॥ [अवितृष्णप्रेक्षणीयेन तरक्षणं मातुलानि सेन दृष्टेन ।
स्वमपीतेनेव पानीयेन तृष्णैव न भ्रष्टा ॥] दृष्टेन तेन मातुलि तत्क्षणमवितृष्णवीक्षणीयेन ।
तृष्णैव नापयाता पयसेव स्वप्नपीतेन ॥ ९३ ॥ मातुलि ! अवितृष्णम् अपरिशाम्यदभिलाषं वीक्षणीयेन तत्क्षणं दृष्टेन तेन नायकेन खमपीतेन पानीयेनेव तृष्णैव न भ्रष्टा नाऽपयाता । तदवलोकनेन नाहं परितृप्यामीति तदनुरागो द्योत्यते । अथवा समीपस्थितं जारं 'त्वदर्शनाभिलाषो मम नापयातः' इति श्रावयन्ती अन्यापदेशेन काचित्सूचयति ।
प्रथमसंकेतभङ्गं दृष्ट्वा संकेतस्थानान्तरस्थिरीकरणाय काचित्कुलटा भुजङ्गं सुजनप्रशंसाच्छलेनाह
सुअणो जं देसमलंकरेइ तं विअ करेइ पवसन्तो। गामासण्णुम्मूलिअमहावडट्ठाणसारिच्छम् ॥ ९४ ॥ [सुजनो यं देशमलंकरोति तमेव करोति प्रवसन् ।
ग्रामासन्नोन्मूलितमहावट स्थानसदृशम् ॥] देशमलङ्कुरुते यं सुजनः प्रवसंस्तमेव बत कुरुते ।
ग्रामासन्नोन्मूलितमहावटस्थानसममचिरात् ॥ ९४ ॥ सुजनो यं देशं निवासेनाऽलङ्करोति, तमेव देशं प्रवसन् देशान्तरं गच्छन् सन् ग्रामा. सन्ने ग्रामसमीपे उन्मूलितो यो महावटस्तत्स्थानसदृशं करोति । प्रोषितसुजनो देशो रहोवृत्त-विश्रमायभावाद् गुणिजनगोष्ठीविदग्धान् यथा दुःखयति तथा उन्मूलितवटस्थानमपि दुःखयतीत्यर्थः। ततश्च दिवापि दिनकरकराचुम्बितत्वेन सततान्धकारबन्धूकृतो जटागहनगोपायितो महान् वटपादपो वात्ययोन्मूलित इति किञ्चिदन्यत्संकेतस्थानं स्यादिति जारं प्रति सूच्यते।
गमनसमये 'स्मर्तव्यस्तेऽयं जनः' इति वदन्तं भविष्यत्पथिकं कान्तं प्रति प्रियतमाह