Page Text
________________
६० ] उपशमनाकरणम्
[ गाथा ३. (३) स्थानम्-चारित्रमोहनीयक्षयोपशमजनितपरिणतिविशेषः संयमासंयमलब्धिरुच्यते । तस्याश्च जघन्यमध्यमोत्कृष्ट भेददर्शनात् स्थानानि प्राप्यन्ने । तत्र सर्वजघन्यसंयमासंयमलन्धिस्थानकेऽनन्तानि स्पर्द्धकानि, . ततो द्वितीये संयमासंयमलब्धिस्थानकेऽनन्ततमभागेनाधिकानि स्पर्धकानि, ततस्तृतीयस्मिन् संयमासंयमलब्धिस्थानेऽनन्तभागेनाधिकानि स्पर्धकानि भवन्ति, ततश्चतुर्थे संयमासंयमलब्धिस्थानेऽनन्तमागेनाधिकानि स्पर्धकानि भवन्ति । एवमङ्गुलाऽसंख्येयभागमात्रेषु स्थानेषु गतेष्वसंख्येयभागाधिकैः स्पर्धकैरधिकं स्थानं भवति, ततः पुनरप्यनन्तभागोत्तरक्रमेण कण्डकस्थानानि वक्तव्यानि । कण्डकं चात्रांऽगुलाऽसंख्येयभागमानं बोद्धव्यम् ।
• प्रत्रानन्तानि स्पर्धकानीत्युक्ते जघन्यसंयमासंयमलब्धिस्थानं सर्वजीवाऽनन्तगुणाविभागपरिच्छेदैनिष्पन्नम् । एते चाऽनंताऽविभागपरिच्छेदा अनन्तानि स्पर्धकानीति व्यवह्रियते, स्पर्धकशब्दस्या. ऽविमागपरिच्छेदवाचकत्वेन विवक्षितत्वात् । प्रथमसंयमासंयमलब्धिस्थानतोऽनन्तभागाधिकरविभागपरिच्छेदैद्वितीयं लब्धिस्थानं सम्पद्यते । एवंक्रमेण षट्स्थानपतितान्यसंख्येयलोकाकाशप्रदेशमात्राणि संयमासंयमलब्धिस्थानानि वक्तव्यानि ।
प्रथवा काय कारणोपचार इति न्यायेन जघन्यसंयमासंयमलब्धिस्थानरूपे कार्ये कारणस्यानम्ताऽनुभागस्पर्धकोदयलक्षणस्योपचाराजघन्यलब्धिस्थानेऽनन्तस्पर्धकान्युच्यन्ते।
जघन्यसंयमासंयमल ब्धिस्थानोत्पत्तिहेतुभूतकषायोदयस्थानकतो द्वितीयसयमासंयमलब्धिस्थाननिमित्तं कषायोदयस्थानमनन्तस्पर्धींनं भवति. तानि च सकलानभाग त्राणि भवन्ति । एवमनन्तस्पर्धकहींनकषायोदयस्थानेनोत्पद्यमानं द्वितीयसंयमासंयमलब्धिस्थानं जघन्यसंघमासंयमलब्धिस्थानतः नदनन्तभागमात्रैरनन्तस्पधंकरधिक भवति, अनुभागस्पर्धकहान्या समुत्पद्यमान कार्यस्याऽप्युपचारबलेनाऽधिकत्वव्यवहारात्। एवंक्रमेण षस्थानपतितान्यसंख्येयलोकाकाशप्रदेशमात्राणि संयमाऽसंयमलब्धिस्थानानि भवन्ति । इति मन्यन्ते जयधवलाकाराः । अक्षराणित्वेवम्
“एदेण सुत्तेण प्रसंखेज्जलोगमेत्ताणं संजमासंजमलडिट्टाणाणं जं जहण्णद्वाणं तस्स सरूवणिद्देसो को त्ति दटुव्वो । तं कथं ? एद जहण्णट्ठाणमणंतेहि अविभागपडिछेदेहि सव्वजीवेहिं प्रणंतगुणमेत्तेहिं णिप्फण्णं, एदे चेव अणंता अविभागपडिछेदा अणंताणि फड्डयाणि ति भणंते, फड्डयसहस्साविभागपलि. च्छेदवाचित्रण इह विवक्खियत्तादो। तदो अणंताणि फड्डपाणि । एव विहाविभागपलिच्छेरसरूवाणि घेत्तुणेदं जहण्णलद्धिट्ठाण होदि त्ति मणिदं 'सुत्तयारेण' । अहवाएद जहग्णयं द्धिट्राणं मिच्छत्तं पडिवादाहिमुहसंजदासंजदचरिमसमए प्रणंताणं कस याणुभागफड्डयाणमुदएण जणिदमिति कज्जे कारणोवयारेण अगंताणि फड्डयाणि ति भण्णदे अण्णहा तस्स सरूवणिरुवणोवायाभावादो। .. पुग्विल्लजहण्णलद्धिट्ठाणं सव्वजीवरासिमेत्तं (त्त) भागहारेण खडिय तत्थेयखंडे तम्मि चेव पडिरासोकयम्मि पक्खित्ते विदिय लद्धिट्टाणमणंतमागुत्तरं होदूण समुप्पज्ज दि ति मणिद होइ । अथवा जहण्णलट्ठिाणुप्पत्तिरिणबंधणकसायुदयट्ठारणादो बिदियलट्ठिाणप्पत्ति निबंधणं कसायुदयहाणमतेहि फड्डएहिं हीणं होइ । एदाणि च होणफड्डयाणि सयलाणुभागट्ठाणस्स अणंतमागमेत्ताणि सव्वजोवरासिणा जहण्णद्वाणम्मि खंडिदे तत्थेय. खंडपमाणत्तादो । एवं च प्रणंतेसु अणुमागफड्डएसु होणेसु तत्तो समुप्पज्जमाणविदियल डिट्ठाणं पि जहण्णलद्धिट्ठाणादो प्रगतेहिं फड्डएहिं अभहियं होदूरण समुपज्जदि होणाणुभागफड्डएहिं तत्तो समुपज्जमाणकज्जस्स वि उवयारेण तव्ववएसाविरोहादो । एसो प्रत्थो वरि सव्वत्थ जोजेयव्यो'।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001832 |
| Book Title | Karmaprakrutigatmaupashamanakaranam |
| Original Sutra Author | Shivsharmsuri |
| Author | Gunratnasuri |
| Publisher | Bharatiya Prachyatattva Prakashan Samiti |
| Publication Year | |
| Total Pages | 332 |
| Language | Sanskrit, Prakrit |
| Classification | Book_Devnagari & Karma |
| File Size | 9 MB |